Σύναξη, Παιδεία, οι ρίζες του προβλήματος, τχ. 8 (1983), σσ. 153
Το περιοδικό Σύναξη αφιερώνει το 8ο τεύχος του στην Παιδεία. Επιλέγουν οι υπεύθυνοι συντάκτες του να μας εισάγουν στο θέμα δημοσιεύοντας ένα απόσπασμα από το αφιερωμένο στον εν πολλοίς άγνωστο διδάχο του γένους και ηγέτη της αντίδρασης κατά της εισαγόμενης παιδείας την εποχή της βαυαροκρατίας στην Ελλάδα Παπουλάκο. Ίσως γιατί στην περίοδο αυτή ανάγονται οι ρίζες του πραγματικού προβλήματος της παιδείας στην χώρα μας. Ως προς τα δοκίμια η αρχή γίνεται με «Το πρόβλημα του σκοπού της παιδείας στο νεώτερο ελληνισμό». Το κείμενο έχει ιστορικό χαρακτήρα ως προς την δομή του και ξεκινώντας από την παραδοχή του ρόλου της εκκλησίας στην διαμόρφωση της φυσιογνωμίας της βυζαντινής παιδείας προχωρεί στην επίδραση του διαφωτισμού ως προς την πιο σεκιουλαριστική δομή της παιδείας μετά τον 17ο-18ο μ.Χ. αιώνα στην Ελλάδα και στην εισαγωγή δυτικοερωπαικών μοντέλων διαμόρφωσης των αναλυτικών προγραμμάτων στην νεοελληνική εκπαίδευση. Υπο αυτές τις συνθήκες η αναζήτηση μιας άλλης φυσιογνωμίας της ελληνικής παιδείας κρίνεται από τον Φειδά ως απαραίτητη. Το δεύτερο δοκίμιο «Η κατά την ανατολήν Δύσις» εντοπίζει το πρόβλημα της ελληνικής παιδείας στην απουσία συνέχειας ως προς την φυσιογνωμία της και την μετακένωση ξένων (ιδίως δυτικών) προτύπων. «Η θρησκεία στην ιστορία της κλασσικής αρχαιότητας» είναι το επόμενο δοκίμιο του αφιερώματος το οποίο αποτελεί και την περίληψη της εισήγηση του Η. Ι. Μarrou στο συνέδριο για την θρησκεία στα σχολικά εγχειρίδια της ιστορίας που έγινε στην Louvainτο 1972. Ο Ι. Παναγόπουλος στην συνέχεια γράφει για την «Λειτουργία της διδαχής στην πρώτη εκκλησία» και τονίζει τον ευαγγελικό, αποστολικό, ευχαριστιακό και ομολογιακό χαρακτήρα της.
Κείμενα των Μακρυγιάννη, Κολοκοτρώνη, Κωνσταντίνου Οικονόμου, του Κωστή Μπαστιά και του Ι. Μαγκριώτη δίνουν ανάγλυφα πεποιθήσεις και πρακτικές παλαιότερες σε σχέση με την λειτουργία της παιδείας στον ορθόδοξο ελληνικό χώρο. Το περιοδικό συνεχίζει με την δημοσίευση μιας απομαγνητοφωνημένης συζήτησης ανάμεσα σε νυν μοναχούς επιστήμονες και διακρίνεται η σχέση της κοσμικής παιδείας την οποία αυτοί δοκίμασαν και της παιδείας μιας άλλης τάξης όπως την ζουν στο μοναστήρι όπου εγκαταβιούν. Τις απόψεις ενός νεαρού φυσικού έτοιμου να ενταχθεί ως δάσκαλος στην εκπαίδευση καταγράφει η επόμενη συνέντευξη της Σύναξης με τον Π. Μπούρδαλα που επιγράφεται «Η κρίση της παιδείας το οδοιπορικό του σπουδαστή». Ο Σ. Γουνελάς υπογράφει το κείμενο «Ανάσταση νεκρών» και ο Κ. Καμαριάρης αναφέρεται στο φοιτητικό κίνημα της δεκαετίας του ’80 το οποίο έδειχνε ήδη από τοτε τα πρώτα σοβαρά σημάδια της επερχόμενης βαθιάς κρίσης του. Το τεύχος κοσμεί ακόμη ένα ιδιαίτερο αφιέρωμα κείμενο του π. Σ. Σκλήρη για τον Δ. Σαββόπουλο και το έργο του. Μετά την μόνιμη στήλη του «Διαλόγου με τους Αναγνώστες» ακολουθούν οι «Σελίδες Διδαχής» όπου ο π. Σ. Σκλήρης εξετάζει τις παιδαγωγικές δυνατότητες της βυζαντινής Τέχνης.