~ Orthodox Theological Digital Library I.M.D. ~

Σύναξη, Η ορθοδοξία ανά την οικουμένη, τχ. 3(1982), σσ. 109

Στην γνωριμία με την εκτός της Ελλάδας ορθοδοξία αφιερώνεται αυτό το τεύχος της «Σύναξης». Η «Προς Διόγνητον» επιστολή που απόσπασμά της δημοσιεύεται και κατά την σημείωση των συντακτών σημαδεύει την προβληματική του αφιερώματος προτάσσει το ουράνιο πολίτευμα των χριστιανών ως αληθινού και αιώνιου έναντι του επίγειου και πρόσκαιρου.

Τα τρία «Δοκίμια» που δημοσιεύονται στο τεύχος αντανακλούν την θεολογική σκέψη των τόπων στους οποίους γράφτηκαν. Την Αμερικανική εκφράζει ο π. J. Meyendorff στο κείμενό του «Η ορθόδοξη θεολογία σήμερα» στο οποίο χρησιμοποιώντας πέντε πατερικούς άξονες οι οποίοι καθιστούν την ορθόδοξη θεολογία αναγκαία και χρήσιμη στην προσέγγισή της με τον σύγχρονο κόσμο (Την ανάγκη αγιασμού του μη «θείου» κόσμου, την θεοείδια του ανθρώπου, την χριστοκεντρική θεολογία,την κοινωνικότητα του εκκλησιαστικού γεγονότος, την τριαδική (προσωπική) ύπαρξη του Θεού). Αυτά ο π. Ιωάννης τα βλέπει ως μέσα και δυνατότητες ενός γόνιμου και ελπιδοφόρου διαλόγου για την συνάντηση του σύγχρονου ανθρώπου με την ορθόδοξη θεολογία. Ο π. Αθανάσιος Γέφτιτς εκφραστής της Σερβικής ορθοδοξίας μας προσφέρει στην συνέχεια ένα κείμενο «Φιλοσοφία και αποκάλυψη» στο οποίο τοποθετείται η σχέση του λειτουργικού θεολογικού κηρυγματικού λόγου με το βιβλικό κείμενο της Αποκάλυψης εν αντιθέσει με την νοησιαρχική προσσέγγιση του ίδιου κειμένου από την Φιλοσοφία ενώ ο Π. Νέλλας στο τρίτο δοκίμιο της σειράς το οποίο πρωτοτύπως γράφτηκε στα Γαλλικά με τον Τίτλο «Γεννηθηναι άνωθεν» μας προσφέρει τις δογματικές, μυστηριακές και ανθρωπολογικές  προυποθέσεις της πνευματικής ζωής.  

Τα μικρότερα σε έκταση κείμενα του «Ορθόδοξου κόσμου» αποτελούν ένα πραγματικό ταξίδι επίσκεψη σε ορθόδοξους τόπους από την Κωνσταντινούπολη έως την Σεούλ και την Αυστραλία. Ξεχωρίζουν το κείμενο για την «Φιλοκαλική ανναγέννηση στην Ρουμανία» του π. Πετρώνιου Προδρομίτη της Ρουμανικής Σκήτης του Αγ. Όρους, για την σχέση της Ορθοδοξίας με τον Σερβικό λαό του π. Ειρηναίου Μπούλοβιτς και η περιγραφή της τότε κατάστασης της Βουλγαρικής Εκκλησίας από τον Αλ. Παπαδερό στο κείμενό του «Το ορθόδοξο γένος των Βουλγάρων».

Ο  OlivierClement στον «Χαιρετισμό στην Τατιάνα Goritseva» με αφορμή την δημοσίευση μιας κριτικής της σε ένα πρώτο φεμινιστικό κείμενο που εκδόθηκε το 1979 στην Σοβιετική Ένωση την παρουσιάζει ως προσωπικότητα στο γαλλικό κοινό. Στην ίδια θεματική δεδομένης της εποχής έκδοσης του τεύχους της ορθόδοξης μαρτυρίας αλλά και του μαρτυρίου της ρωσσικής ορθοδοξίας υπο το σοβιετικό καθεστώς κινούνται τόσο η «Επιστολή προς τους ηγουμένους του Αγίου Όρους» του Ανατόλιου Λεβίτιν με αφορμή την δίωξη των μοναχών του Ποτσάεφ όσο και το κείμενο του PhilippeSabant «Ο Θεός επιστρέφει διακριτικά στη Σοβιετική τέχνη και λογοτεχνία». Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχουν και το στιγμιότυπο από την ζωή της ορθόδοξης εκκλησίας στην Κορέα της Μαρίας Σπυροπούλου με τίτλο «Το δικό μας σπίτι» αλλά και του Ν.Γ. Πεντζίκη για τον «Ορθόδοξο Ελληνισμό της Αυστραλίας». Το ταξίδι του περιοδικού συνεχίζει ο Τάσος Μιχαλάς ο οποίος μας μεταφέρει στο Σινά και τα προβλήματα που αντιμετωπίζει η μονή της Αγ. Αικατερίνης με το άρθρο του «Σινά, ένα ορθόδοξο κάστρο στην καρδιά της ερήμου» και ο Φαρές Μπιτάρ, λαικός ορθόδοξος γιατρός από τον Λίβανο που ζεί στην Τουρ της Γαλλίας και υπογράφει το κείμενο «Από τον Λίβανο δια της Ευρώπης στην Ορθόδοξη Γαλλία». Η FraterniteOrthodox στη Δυτική Ευρώπη παρουσιάζεται μέσω μιας συνέντευξης του Αρχ. Κύριλλου Αργέντη στη συνέχεια του τεύχους και το κείμενο του Κ. Καμαριάρη «Στης Απόκριας τον καιρό» που αναφέρεται στην κατάσταση των νέων και τη σχέση τους με την ορθοδοξία στην Ελλάδα κλείνει το τεύχος. Ο «Διάλογος με τους αναγνώστες» και η στήλη «Το βιβλίο» προσφέρουν ουσιαστικά και σε αυτό το τεύχος ενώ οι «Σελίδες Διδαχής» είναι αφιερωμένες αυτή την φορά στο θέμα «Εκκλησία»   

ΣύναξηΗ Ορθόδοξη Παράδοση: μένουσα εν αυτή τα πάντα καινίζει,, τχ. 1 (1982), σσ..

Το πρώτο τεύχος του περιοδικού είναι αφιερωμένο στην Ορθόδοξη Παράδοση. Πριν από τα έξι (6) σχετικά με το κύριο θέμα δοκίμια, υπάρχει ένας σύντομος πρόλογος, στον οποίο διευκρινίζεται ο σκοπός της έκδοσης του περιοδικού που είναι πρωτίστως να κεντρίσει διάφορα θεολογικά θέματα. Παράλληλα τονίζεται πως ό,τι γράφεται αποτελεί σπουδή και όχι μαρτυρία στην Ορθοδοξία. Στον Ορθόδοξο κόσμο περιλαμβάνονται επιπλέον κείμενα, καθώς και σχόλια αναφορικά με το θέμα, ενώ στο Βιβλίο παρουσιάζεται μια έρευνα σχετικά με το θέμα της Παράδοσης στη σύγχρονη Ορθόδοξη Θεολογία, μια βιβλιοκρισία και ένας κατάλογος βιβλίων για την Παράδοση.

            Στο πρώτο δοκίμιο ο Γ. Μαντζαρίδης ορίζει την παράδοση ως φθορά που τρέφει τη ζωή. Εστιάζει στην ιερή Παράδοση και ύστερα από μια μικρή αναφορά στον παραδοσιακό ρωμαιοκαθολικισμό, κλείνει τονίζοντας ότι μόνο με την εσχατολογική προοπτική μπορεί να λειτουργεί σωστά η Εκκλησία, ενώ διαφορετικά ματαιώνει την εκπλήρωση του σκοπού της.

            Επόμενο είναι το κείμενο του D. Staniloae, ο οποίος ξεκινά λέγοντας πως η εξελικτική και η επαναστατική αντίληψη της προόδου είναι μονομερείς και ουσιαστικά αλληλοσυμπληρώνονται. Ως παράγοντες που συνεργάζονται σε κάθε βαθμό προόδου αναφέρονται η φυσικο-χημική φύση, το ανθρώπινο πνεύμα και οι διανθρώπινες σχέσεις, ενώ καταλήγει στο ότι πηγή της αληθινής προόδου είναι ένα Υποκείμενο ανώτερο του νόμου της επανάληψης. Ο συγγραφέας τελειώνει με την αληθινή πρόοδο που είναι η πρόοδος μέσα στο αγαθό με σκοπό την υπέρβαση κάθε αντίθεσης, ώστε όλοι να φτάσουν σε πλήρη ισότητα και τέλεια ενότητα μέσα στην Τριαδική κοινωνία.

Ο αρχιμ. Γεώργιος κάνει λόγο για την καλή και την κακή χρήση της ελευθερίας από τον άνθρωπο και για την αληθινή και τη χριστιανική ελευθερία. Αφού αναφερθεί στους θεσμούς της Εκκλησίας που βοηθούν στην αναγωγή των πιστών στην εν Χριστώ ελευθερία, κλείνει με τη σωτηρία που επιτυγχάνεται μέσω της υπακοής.

            Ακολουθεί το δοκίμιο του π. Al. Schmemann, ο οποίος γράφει για το σημαντικό ρόλο της Παράδοσης στην διαμόρφωση των κοινοτήτων των μεταναστών και την ανανέωση της Ορθοδοξίας στην Αμερική χάρη στην Εκκλησιολογία, την εκ νέου ανακάλυψη της Ευχαριστίας και των Μυστηρίων γενικότερα, την αφύπνιση των λαϊκών και τη δίψα για μια γνήσια πνευματική ζωή.

Το δοκίμιο του Θ. Ν. Παπαθανασίου ασχολείται με το θέμα της αποστέρησης του δουλεμένου εργατικού μισθού. Ο συγγραφέας παραθέτει αγιογραφικά και πατερικά αποσπάσματα που τονίζουν τη βαρύτητα του συγκεκριμένου αμαρτήματος, για να κλείσει, τονίζοντας πως ο αναβαπτισμός στην παράδοση θα βοηθήσει τους χριστιανούς να δουν και να ζήσουν το εύρος της πίστης τους και τους αγωνιζόμενους για τη δικαιοσύνη να βρουν τις ρίζες τους.

            Θέση τελευταίου δοκιμίου έχει μέρος εισήγησης του Ν. Ματσούκα από το Α΄ Συνέδριο Θεολόγων Βορείου Ελλάδος. Σε αυτό, τονίζεται ως σκοπός του μαθήματος η καλλιέργεια του ορθόδοξου φρονήματος που για να ευοδωθεί πρέπει να καθορίζεται από την Ορθόδοξη πολιτιστική παράδοση του Βυζαντίου, αποδοκιμάζεται η δυτική διαλεκτική που οδήγησε στη «σχιζοφρενική» διάσπαση γνώσης και ήθους–πίστης και καταδικάζεται ως αφηρημένο το σχήμα «ελληνοχριστιανικός πολιτισμός»που πλάστηκε με λογοκρατικές και ηθικολογικές  δυτικές προτάσεις. Τέλος, ο συγγραφέας χαρακτηρίζει το Ααναλυτικό Πρόγραμμα ως ελαττωματικό και δίνει ορισμένες κατευθύνσεις για τη βελτίωσή του.

Σύναξη, Το ανθρώπινο σώμα, τχ. 4 (1982), σσ. 108

            Το 4^ο τεύχος του περιοδικού Σύναξη έχει ως κύριο θέμα του το ανθρώπινο σώμα. Σε αυτό δημοσιεύονται 3 Δοκίμια που καλύπτουν ορισμένα μόνο καίρια σημεία της πνευματικής εν σώματι ζωής και που συμβάλλουν στην διευκρίνιση, κυρίως, του σημαντικότερου ζητήματος, αυτό της σχέσης σώματος και ψυχής.

            Το 1^ο Δοκίμιο προέρχεται από την γραφίδα του π. DimitruStaniloae και προσεγγίζει σφαιρικά την έννοια του ανθρώπινου σώματος. Αρχικά αναλύονται τα δομικά στοιχεία του ανθρώπινου σώματος και του εαυτού του ανθρώπου. Στη συνέχεια προσεγγίζεται η σχέση του εαυτού και των σχέσεων με τους άλλους και τον Ύψιστο Εαυτό, τον Χριστό. Τέλος γίνεται μια σύντομη θεολογική προσέγγιση.

            Στη συνέχεια ο Μακάριος Σιμωνοπετρίτης εξετάζει την ελληνική, εβραϊκή και χριστιανική αντίληψη για το ανθρώπινο σώμα μέσα από την κριτική που ασκεί στο βιβλίο του ClaudeTresmontant, Δοκίμιο για την ελληνική σκέψη (³1962). Αρχικά παρουσιάζεται ο δυϊσμός της ελληνικής σκέψης για το σώμα και την ψυχή σε σχέση με τον τρόπο σκέψη της Βίβλου. Απέναντι στον δυτικό ιδεαλισμό και την «ανεπάρκεια του βιβλισμού» στο ζήτημα, προτείνει και εκθέτει με συντομία ως απάντηση την ορθόδοξη πατερική θέση.

            Ακολουθεί μία Διδαχή που είναι απόσπασμα από το Υπόμνημα εις την προς Γαλάτας του αγ. Ιωάννου του Χρυσοστόμου και στο οποίο σχολιάζεται το Γαλ. 5, 16 με τις αναφορές του απ. Παύλου για το σώμα και τη ψυχή.

            Το 3^ο Δοκίμιο είναι του Δημήτρη Κυριαζή. Σε αυτό καταβάλλεται η προσπάθεια μίας γενικότερης κατανόησης του ανθρώπινου σώματος με βάση τα σύγχρονα δεδομένα της ψυχανάλυσης. Προτείνεται η μελέτη του ανθρώπου ως ενιαία ψυχοσωματική μονάδα εγκαταλείποντας την καρτεσιανή δυαλιστική φιλοσοφία. Στο πλαίσιο αυτό παρουσιάζεται η σχέση εαυτού και σώματος, η ανάπτυξή του, το ιδανικό του εγώ και τα μορφοείδωλα του «συλλογικού εαυτού», ενώ, τέλος, γίνεται και σύντομη θεολογική προσέγγιση του όλου θέματος.

            Πρόσθετη συμβολή στην όλη προβληματική του εξεταζόμενου θέματος αποτελούν τα μικρότερα σε έκταση κείμενα που συμπεριλαμβάνονται στον Ορθόδοξο κόσμο. Αυτά φωτίζουν με διαφορετικό τρόπο το θέμα και την κατανόησή του και χωρίζονται σε δύο ομάδες. Η πρώτη αναφέρεται στα άγια λείψανα και αποτελείται από παρουσίαση θαυμάτων αγίων, μια συνέντευξη του π. Αθανάσιου Γιέφτιτς για τα αγ. λείψανα και την θεολογία τους, ένα απόσπασμα από το Αρχιπέλαγος του Ηλ. Βενέζη, ενώ με μια συνέντευξη του π. Συμεών Γρηγοριάτη και ένα κείμενο του Νίκ. Ζία προσεγγίζεται η θέση του σώματος στην ορθόδοξη αγιογραφία. Η προβληματική εμπλουτίζεται με μικρότερα κείμενα του Γέροντα Ιωσήφ, του Ηγουμ. της μ. Σταυρονικήτα αρχιμ. Βασιλείου και των π. Γρηγόριου αγιορείτη, Ανδ. Καλαντζή, Αν. Αρβανίτη και Κ. Καμαριάρη.

            Η δεύτερη ομάδα κειμένων προσεγγίζει με θεολογικό τρόπο το οξύ κοινωνικό, αλλά και πνευματικό πρόβλημα της ιατρικής περίθαλψης μέσα από το καταστατικό ενός νοσοκομείου του 12^ου αι. και μέσα από μια συζήτηση του Ηγουμ. της μ. Σταυρονικήτα με γιατρούς και φοιτητές ιατρικής στην Αθήνα.

            Τέλος, ακολουθούν οι μόνιμες στήλες του περιοδικού: Διάλογος με τους αναγνώστες, Το βιβλίο –που αποτελεί παρουσίαση και σχολιασμό ενός βιβλίου σχετικού με το κύριο θέμα του περιοδικού– και, τέλος, οι Σελίδες διδαχής –με θέμα την Μεταμόρφωση του Κυρίου.