~ Orthodox Theological Digital Library I.M.D. ~

Σύναξη, Ο πατήρ Στανιλοάε και η Ορθόδοξη Ρουμάνια, , τχ. 19 (1986), σσ. 106

Στη γενικότερη προσπάθεια του περιοδικού να στραφεί προς την Ορθοδοξία εκτός ελλαδικού χώρου, εντάσσεται το συγκεκριμένο τεύχος, που αποτελεί αφιέρωμα στον Ρουμάνο πρωτοπρεσβύτερο Dim. Staniloae. Τα 6 δοκίμια που το απαρτίζουν ασχολούνται με τη θεολογία, τη δράση  και την προσωπικότητά του γενικότερα, ενώ ο Ορθόδοξος Κόσμος και οι Σελίδες Διδαχής με την τέχνη και τη ζωή των Ορθόδοξων Ρουμάνων.

Στο 1^ο δοκίμιο, ο ίδιος ο π. Στανιλοάε μιλά για την αποφατική θεολογία που οδηγεί στη γνώση του Θεού μέσω της αγάπης, χρησιμοποιώντας και τη λογική. Αναλύει το ότι τα πάντα αποτελούνται από μια ενότητα, για να καταλήξει στο ότι ως βάση των επιμέρους κοσμικών ενοτήτων πρέπει να υπάρχει μια ανεξάρτητη και απολύτως ελεύθερη από αυτές, η αρχή και πηγή τους, που δεν μπορεί παρά να είναι υπερβατική, ακατάληπτη και άρρητη, το υπέρτατο Έν, που δημιουργεί από αγάπη εκ του μηδενός. Στην ενότητά του δεν είναι μονοπρόσωπο, αλλά τρισυπόστατο, χωρίς αυτό να μειώνει την ενότητά του, που έχει τη βάση της στον Πατέρα. Ο άνθρωπος, λόγω του τρόπου της δημιουργίας του, νιώθει να έλκεται προς ένα υπέρτατο όν, αυθύπαρκτο, στο οποίο ανακαλύπτει το νόημα της ύπαρξής του και ενώνεται με τα υπόλοιπα ενσυνείδητα κτιστά όντα. Η δύναμη που νικά την ατομικιστική και διαιρετική στάση βρίσκεται στο Χριστό, τη θεία ενότητα που μας έγινεπροσιτή με την ανθρώπινη μορφή. 

Στη συνέχεια, ο Γ. Γαλίτης μιλά για τη ζωή και το έργο του, την ανεκτίμητη προσφορά του προς την Ορθοδοξία και το ρουμανικό λαό, και τον εντάσσει σ’ αυτούς που έδωσαν στο έργο του Γρ. Παλαμά τη θέσηπουπρέπειστηνΟρθόδοξη Θεολογία.  

Ο OlivierClementσ’ ένα κείμενο που έχει μορφή προσωπικής επιστολής, αποκαλεί τον  π. Στανιλόαε κυριότερο εκπρόσωπο της σύγχρονης Ορθοδοξίας που ανέδειξε με το έργο του τη θαυμαστή συνέχεια της ρουμανικήςαγιολογικής παράδοσης. Ύστερα από μια σύντομη αναφορά στη δράση του, αναφέρεται στη ρουμανικότητα και την παγκοσμιότητά του και σχολιάζει το έργο του παραθέτοντας αποσπάσματα με άξονα τρία σημεία: την αγάπη ως γλώσσα για το Θεό και τον άνθρωπο, την πνευματική σημασία του κόσμου και την Εκκλησία ως «εργαστήρι αναστάσεως».

Στο 4^ο δοκίμιο, ο IonBria τον συμπεριλαμβάνει στις πιο ρωμαλέες φωνές της Ορθόδοξης θεολογίας του β’ μισού του 20^ου αι., δίπλα στους Γ. Φλωρόφσκυ, Ιω. Καρμίρη,E.Schillerbeeckx, κ. ά.. Σε μια σύντομη αναφορά στο θεολογικό του έργο περιλαμβάνει την επαγωγική αποκάλυψη των βασικών σημείων της Ορθόδοξης διδασκαλίας με προσωπικό και ρωμαλέο πνεύμα, τη μετατροπή των προβλημάτων του κόσμου σε οικείες περιοχές δημιουργικής θεολογικής σκέψης και την αφετηρία νέας εποχής στην ιστορία της ρουμανικής θεολογίας με τη δημοσίευση των έργων του στα σύγχρονα θεολογικά περιοδικά. Στέκεται σε τέσσερα σημεία της θεολογίας του: Γνώση του Θεού, Πνευματικότητα, Εκκλησία, Κόσμοςκαικλείνειαπαριθμώνταςτους τομείςστουςοποίους γίνεται αντιληπτή η επιρροή του.      

Ξεκινώντας από τη μελέτη του π. Στανιλοάε  για τη ζωή και το έργο του Γρ. Παλαμά (1935) που θεωρεί ως πρώτο βήμα για τη δημιουργία της, ο μ. Ανδρέας κάνει μια παρουσίαση της ρουμανικής Φιλοκαλίας, που χαρακτηρίζει συνέχεια και ολοκλήρωση της ελληνικής. Πρόκειται για μία σε βάθος σχολιασμένη έκδοση που φέρει στο σώμα της τα σημάδια της εποχής και του περιβάλλοντός της, ονόματα και προβλήματα των διαφόρων ρευμάτων διανόησης, δίνοντας πλεονεκτική θέση στους Πατέρες. Παραθέτει αποσπάσματα από την εισαγωγή του έργου και μας δίνει περιληπτικά το περιεχόμενο των τόμων, εμμένοντας περισσότερο στους 2^ο και 3^ο που είναι αφιερωμένοι στον άγιο Μάξιμο τον Ομολογητή.

Σύμφωνα με τη Λυδία, που κλείνει το μέρος των δοκιμίων με ένα έντονα συναισθηματικό κείμενο, ο πατέρας της είναι θεολόγος της ζωντανής πίστης, αυτής που ζει και διδάσκει και τους άλλους να ζουν.

Σύναξη, Πίστη και Ποίηση, μια συνάντηση. τx. 20 (1986) σελ. 135

Πρόθεση αυτού του τεύχους είναι να αναδειχθεί η σχέση Πίστης και Ποίησης.

Ο PhilippeSherrardανοίγει το τεύχος με το δοκίμιο «Η Τέχνη και το Ιερό :πού δίνεται η μάχη».Τις προϋποθέσεις της καλλιτεχνικής δημιουργίας αναζητά στο κείμενό του αυτό ο Sherrard. Η τέχνη είναι προϊόν ενός τρόπου ζωής και γίνεται ιερό όχι γιατί είναι τέχνη αλλά γιατί ο καλλιτέχνης που τη δημιουργεί, ζει

Με ιερότητα. Τότε μπορεί να λειτουργεί ως αφύπνιση μιας πνευματικής πραγματικότητας και ως οδηγός σε μια υψηλότερη πνευματική δημιουργία.

 Το δεύτερο δοκίμιο του περιοδικού είναι της Όλγας Βότση «Η θρησκευτικότητα της Ζωής Καρέλη». Η Βότση προσφέρει δείγματα από την ποίηση της Καρέλη και ιδιαίτερα των θρησκευτικών ποιημάτων της που είναι και η κορύφωση όλης της της δημιουργίας.

 Η Λυδία Στανιλοάε υπογράφει το δοκίμιο «Ποίηση και πραγματικότητα». Η τέχνη για την συγγραφέα προσφέρει τη δυνατότητα μιας συναλλαγής , μιας ταλάντευσης ανάμεσα στον ιερό της χώρο και στη γκρίζα καθημερινότητα. Προσφέρονται δείγματα από την παγκόσμια θρησκευτική ποίηση, τονίζει την υπαρξιακή αναζήτηση ως αναζήτηση του μυστηρίου της Θείας Ύπαρξης σ’ ένα πλήθος δημιουργών που εκφράζονται ποιητικά.

 Ο Ματθαίος Μουντές, στο κείμενό του «Οι γείτονες του Θεού» αναφέρεται στους ποιητές όπως ο Κλωντέλ και ο Ρίλκε αλλα ο Καρούζος που με την ποίησή του, συχνά με δραματικό τρόπο, πλησιάζουν το Θεό.

 Το επόμενο δοκίμιο «Τέχνη αχειροποίητη, λόγος αμετάφραστος» είναι του Στ. Ράμφου ο οποίος αναφέρεται στις δυσκολίες της μετάφρασης των εκκλησιαστικών ύμνων.

Ο Πάνος Λιαλιάτσης στην «Λειτουργία της Χριστιανικής ποίησης» αντιμετωπίζει την Πίστη και την Ποίηση ως δώρο Θεού και ως λειτουργική δημιουργία.Συχνά η ποίηση παραχωρεί τη θέση της σε μια υψηλότερη μορφή τέχνης, την προσευχή.

 Ο Σωτήρης Γουνελάς γράφει για την «είσοδο του ποιητή στον κόσμο» τονίζοντας τη σχέση του ποιητή με τον κόσμοως συνομιλία που γίνεται σε μια μυστική γλώσσα.

Συχνά ο ποιητής έτσι προετοιμάζει την ψυχή του και την ψυχή εκείνων που οικιώνονται το λόγο του για τον καιρό της Βασιλείας.

 Το τεύχος συνεχίζεται μ’ ένα πλούσιο ανθολόγιοΧριστιανικής ποίησης και ολοκληρώνεται με τον «Διάλογο με τους αναγνώστες» και τις «Σελίδες Διδαχής» που είναι αφιερωμένες στην υμνογραφία.

Σύναξη,  Αφιέρωμα στον Παναγιώτη Νέλλα, tx. 21 (1987)  σελ.104

Το χρέος της προς τον ιδρυτή της που έφυγε πρόωρα από τη ζωή εκπληρώνει ένα χρόνο μετά το θάνατό του το περιοδικό, αφιερώνοντάς του, το τεύχος. Στο τεύχος δημοσιεύεται το πρώτο μέρος του ανέκδοτου κειμένου του Π. Νέλλα «Η Παιδεία και οι Έλληνες» . Ο Νέλλας βλέπει την Παιδεία να νοηματοδοτεί την ύπαρξη. Η έκπτωση λοιπόν της Παιδείας είναι και έκπτωση των νεοελλήνων.

Στη συνέχεια το περιοδικό δημοσιεύει μια σειρά κειμένων γραμμένων ειδικά για τον Π. Νέλλα. Πρώτο δημοσιεύεται το «Ο Παναγιώτης Νέλλας και η αγιορείτικη παράδοση» του μοναχού Θεόκλιτου Διονυσιάτη ο οποίος σταχυολογεί αγιορειτικές αναμνήσεις από το σπουδαίο νεοέλληνα θεολόγο.

 Ο Δ. Στανιλοάε στο δοκίμιό του «Παναγιώτης Νέλλας :σύγχρονος ερμηνευτής της Ορθόδοξης ανθρωπολογίας» αναφέρεται στην προσφορά του Παναγιώτη Νέλλα στη θεολογική σκέψη μέσω του βιβλίου του «Ζώον Θεούμενον».

Ο Νέλλας όπως τονίζει ο Στανιλοάε αδυνατεί να δει την ολοκλήρωση του ανθρώπου έξω από την σχέση του με τον Χριστό, όπως μια εικόνα δεν μπορεί να έχει ύπαρξη αυτόνομη.

 «Η πνευματική ζωή με αφορμή τα κείμενα του Π. Νέλλα» είναι το δοκίμιο του Γ. Μαντζαρίδη ο οποίος τονίζει το στόχο του Νέλλα να προσεγγίσει την ορθόδοξη πνευματική ζωή όπως διατυπώθηκε στην παράδοση της Ορθοδοξίας και να την συνδέσει με σύγχρονους στόχους και προβληματισμούς.

 Ο Χ.Γιανναράς υπογράφει το κείμενο «Το μέτρο της προσφοράς» όπου τονίζει την προσφορά του στη θεολογία ως αγάπη και σχέση με τους άλλους.

 Ο Η. Βουλγαράκης υπογράφει το κείμενο «Προσεγγίσεις στο θέμα Μετάνοια» και ο Ι. Παναγόπουλος τονίζει την προσφορά του Π. Νέλλα στην κατανόηση του ερωτήματος για τον άνθρωπο, στο κείμενό του «Η εικόνα του Θεού και το Πρόσωπο».

 Το επόμενο κείμενο γράφει ο Κ. Γρηγοριάδης « Η ανθρώπινη ύπαρξη στο χώρο της ορθόδοξης λατρείας» και τονίζει τη μεγάλη προσφορά του Νέλλα στη λειτουργική ζωή της ορθοδοξίας μέσω της ερμηνείας του Μεγάλου Κανόνα.

 Ο Θ. Παπαθανασίου στο «Κοινωνικές συνέπειες της θεολογίας του Π.Νέλλα» προσεγγίζει τις συνέπειες στο επίπεδο της σχέσης με τον άλλο και της ιστορίας όπως απορρέουν από τη θεολογία του Νέλλα.

 «Ο Παναγιώτης Νέλλας και η εν Χριστώ ζωή του Ν.Καβάσιλα» είναι το κείμενο του Α. Τσελίκα στο οποίο αναφέρονται στιγμιότυπα από την συνεργασία τους για την έκδοση του κειμένου του Καβάσιλα.

 Ο Δ.Ιονέσκο-Στανιλοάε και ο Κ. Κάλχας ολοκληρώνουν το αφιέρωμα με τα κείμενά τους «Παναγιώτης Νέλλας: η σοφία της διαλλακτικότητας και «Στον Παναγιώτη Νέλλα» αντίστοιχα.