~ Orthodox Theological Digital Library I.M.D. ~

Σύναξη, Βαλκάνια και ανατολική Ευρώπη, τχ. 40 (1991) ,  σσ.132

            Το 40^ο τεύχος της Σύναξης είναι αφιερωμένο στα Βαλκάνια. Τα κείμενα του αφιερώματος θέτουν ζητήματα ιστορίας, θεολογίας, ύπαρξης της Ορθόδοξης εκκλησίας στις χώρες των Βαλκανίων, ζητήματα πολιτικής και πολιτισμού.

            Το πρώτο κείμενο είναι του π. Ιωάννη Μάγιεντορφ και αναφέρεται στο ζήτημα του πολιτιστικού πλουραλισμού και στην υποδοχή αυτού από την παράδοση της Ανατολικής Χριστιανοσύνης. Περιγράφοντας την αποδοχή των διαφορετικών πολιτισμών και των διαφορετικών γλωσσών στην Ορθόδοξη εκκλησιολογία ο συγγραφέας παρουσιάζει και τα προβλήματα που προκύπτουν από την εθνικοποίηση και τον φυλετισμό της εκκλησιαστικής συνείδησης και ζωής τους τελευταίους δύο αιώνες.

            Το δεύτερο κείμενο του ΙonBriaαφορά τη θέση και τη συμμετοχή της Ορθοδόξου Εκκλησίας στις αλλαγές που επήλθαν στις ανατολικές χώρες. Ο συγγραφέας επικεντρώνει στις συνιστώσες των γεγονότων και των πολιτιστικών και πολιτικό-κοινωνικών μεταβολών ενώ ανιχνεύει την αντιμετώπιση των αλλαγών αυτών από την Εκκλησία.

            Το κείμενο που ακολουθεί είναι μια μελέτη του π. Η. Φρατσέα για την Ουνία. Ο συγγραφέας αναφέρεται στις συνθήκες γέννησης της Ουνίας, τις σχέσεις της με την Ορθοδοξία και τον Ρωμαιοκαθολικισμό και κυρίως τον ρόλο που προσπαθεί να παίξει η Ουνία στο σημερινό διάλογο μεταξύ των δύο Εκκλησιών.

            Τα τρία κατά σειρά κείμενα που ακολουθούν αναφέρονται κυρίως σε διαστάσεις της πολιτικής πραγματικότητας και της ιστορίας των Βαλκανικών χωρών. Το πρώτο είναι του Σ. Παπαθεμελή ο οποίος τονίζει τη διπλωματική και πολιτική σημασία που μπορεί να έχει η Ορθοδοξία στα Βαλκάνια. Ο Ν. Πανταζόπουλος με την μελέτη του παρουσιάζει αναλυτικά την πολιτική θεωρία του Ρήγα Φεραίου μέσα από το Θούριο του και το Σύνταγμα του. Ο συγγραφέας καταδεικνύει ότι η πολιτική σκέψη του Ρήγα πρωτοτυπεί για την εποχή του και αξιοποιεί και την παράδοση του Ευρωπαϊκού αλλά και την παράδοση του Νεοελληνικού Διαφωτισμού. Τέλος ο Κ. Χολέβας στο άρθρο του αναφέρεται στις σημερινές πολιτικές εξελίξεις στα Βαλκάνια και επιχειρεί κάποιες υποθέσεις εργασίας  για το μέλλον.

            Ο Β. Γόνης στο μελέτημα του περιγράφει την πορεία της Βουλγαρικής Ορθόδοξης Εκκλησίας στο πρόσφατο παρελθόν και στο σημερινό παρόν. Ο συγγραφέας εστιάζει στα προβλήματα που η Εκκλησία έχει κληρονομήσει από το παρελθόν της όταν η χώρα είχε κομμουνιστικό καθεστώς, καθώς και τα νέα προβλήματα αλλά και τις προκλήσεις που προκύπτουν στην σημερινή νέα κατάσταση μετά την πτώση του προηγούμενου καθεστώτος.

            Ο Μ. Τομάσοβιτς και ο Γ. Ζερβός είναι οι συγγραφείς των επόμενων δύο κειμένων. Τα κείμενα αναφέρονται στην επικαιρότητα και προβαίνουν σε πολιτικές και ιστορικές αναλύσεις της δύσκολης και εμπόλεμης κατάστασης που βιώνουν τα Βαλκάνια. Τα κείμενα αυτά αντικατοπτρίζουν με την μονομέρεια της οπτικής τους, την δυσκολία της νηφάλιας και αμερόληπτης ανάλυσης την χρονική περίοδο που άρχισε ο πόλεμος στην πρώην Γιουγκοσλαβία.

            Το αφιέρωμα κλείνει με δύο μελέτες που αφορούν την τέχνη στις χώρες της ανατολικής Ευρώπης. Η πρώτη μελέτη είναι του Β. Ιβάνοβιτς ο οποίος επιχειρεί να μας καταστήσει γνωστό το έργο ενός σύγχρονου Ρουμάνου ποιητή, του DanielTurcea. Πέρα από μια μικρή εισαγωγή στη ζωή του ποιητή ο συγγραφέας μεταφράζει και παρουσιάζει στις σελίδες του περιοδικού κάποια ποιήματα του προαναφερθέντα ποιητή. Η δεύτερη μελέτη είναι του Μ. Γαλούνη ο οποίος και μας παρουσιάζει μια σύγκριση της ζωής και του έργου δύο μεγάλων σοβιετικών κινηματογραφιστών, του Ταρκόφσκι και του Παρατζάνωφ.

            Το τέυχος ολοκληρώνεται με τις μόνιμες στήλες του Επίκαιρο Σχόλιο, Διάλογος με τους αναγνώστες και Το Βιβλίο.

Σύναξη, Ελληνική κοινωνία, τχ. 41 (1992), σσ. 132.

            Στο 41^ο τεύχος της Σύναξης  περιέχεται ένα σώμα κειμένων με θέματα σχετικά με διάφορες πλευρές της σύγχρονης ελληνικής κοινωνίας. Τα κείμενα που απαρτίζουν αυτό το αφιέρωμα προσφέρουν, το καθένα ξεχωριστά, προβληματισμούς και ερωτήματα για το νεοελληνικό κοινωνικό γίγνεσθαι.

            Στο κείμενο με το οποίο ανοίγει το αφιέρωμα ο Χ. Μαλεβίτσης παραθέτει κάποιες σκέψεις σχετικά με την ψυχική νοοτροπία των Ελλήνων και με ζητήματα ιστορικής και συλλογικής αυτοσυνειδησίας αυτών.

            Στο μελέτημα που ακολουθεί ο Σ. Κουτρούλης ασχολείται με την γέννηση της νεοελληνικής ιδεολογίας κατά τον πρώτο αιώνα ζωής του νεοελληνικού κράτους. Διερευνά τις σχέσεις διαφωτισμού και κοινοτισμού, κλασικισμού και βυζαντινισμού μεταξύ άλλων στα έργα του Κοραή, του Ζαμπέλιου και των διανοούμενων των αρχών του αιώνα Γιαννόπουλου και Δραγούμη.

            Στα επόμενα δύο κείμενα αντικείμενο τους αποτελεί η κατάσταση της σύγχρονης νεοελληνικής κοινωνίας. Ο Η. Φιλιππίδης εστιάζει στα διάφορα επίπεδα της κρίσης που χαρακτηρίζει την κοινωνία και διακινδυνεύει κάποιες υποθέσεις για το άμεσο μέλλον. Ο Κ. Γανωτής στο δικό του κείμενο περιγράφει τα αδιέξοδα του τρόπου ζωής στον σύγχρονο αστικό πολιτισμό και προτείνει ένα εναλλακτικό μοντέλο ζωής μέσα σε μια αγροτική κοινότητα ως επιτακτικό αίτημα των καιρών.

            Το μελέτημα του Ν. Μακρή αναφέρεται στις δυνατότητες του Ελληνισμού να προσφέρει απαντήσεις στα προβλήματα του αστικού πολιτισμού. Για αυτόν τον λόγο ο συγγραφέας αναλύει τον σύγχρονο Ελληνισμό σε σχέση με τις πηγές του, τον αρχαίο Ελληνισμό και τον βυζαντινό Ελληνισμό.

            Στο κείμενο του Θ. Λίποβατς αναπτύσσεται η έννοια της σέκτας όχι ως μία πραγματικότητα ξεκομμένη πολιτισμικά και ψυχολογικά αλλά ως ένα σύμπτωμα που μας αφορά όλους. Ο συγγραφέας πέρα από την θρησκειολογική και την κοινωνιολογική ανάλυση της σέκτας προσφέρει και μια θεώρηση της σέκτας ψυχαναλυτική με βάση την ψυχαναλυτική θεωρία του Λακάν.

            Ο Α. Καριώτογλου στη μελέτη του αποπειράται να περιγράψει την θεσμική διάρθρωση της εκπαίδευσης στο ελληνικό κράτος και τα βασικά χαρακτηριστικά του Έλληνα εκπαιδευτικού. Αναλύει την δημόσια, την ιδιωτική, την τεχνική εκπαίδευση και την παραπαιδεία. Το αφιέρωμα ολοκληρώνεται με μια συνέντευξη του Μ. Δραγούμη με θέμα τον ρόλο της μουσικής στην σημερινή ελληνική κοινωνία και με ένα μικρό σχόλιο του Χ. Βακαλόπουλου για την διαφήμιση, την οποία ερμηνεύει ως δικτατορία της μορφής και καταστροφή κάθε νοήματος.

            Το τεύχος συμπληρώνεται με μια πλειάδα κειμένων με διαφορετικά θέματα. Υπάρχουν τρία κείμενα αφιερωμένα στη ζωή του Γέροντα Πορφυρίου. Στην ενότητα Επίκαιρο σχόλιο υπάρχουν κείμενα του Σ. Πορτελάνου για την θέση της Ορθοδοξίας στον σύγχρονο κόσμο, κείμενα του Δ. Γκαλημανά και του Θ. Κοτταδάκη και τέλος ποιήματα της Κ. Χιωτέλλη και του DeniseLevertov.

Το τεύχος ολοκληρώνεται με τις μόνιμες στήλες του περιοδικού Διάλογος με τους αναγνώστες και Το βιβλίο.

              Σύναξη, Ορθόδοξος Κλήρος, τχ. 42 (1992), σσ. 105.

            Το 42^ο τεύχος του περιοδικού Σύναξη είναι αφιερωμένο σε ζητήματα που άπτονται τον ρόλο και την λειτουργία του Ορθόδοξου κλήρου μέσα στην ζωή της Εκκλησίας. Στη θεματική αυτή αναφέρονται τα πρώτα εννιά κείμενα του τεύχους.

            Το αφιέρωμα αρχίζει με ένα απόσπασμα από τον Απολογητικό- Περί Ιερωσύνης λόγο του Γρηγορίου του Θεολόγου. Στο απόσπασμα αυτό ο Πατέρας της Εκκλησίας αναφέρεται στο τρόπο με τον οποίο οι Ορθόδοξοι ιερείς οφείλουν να ποιμαίνουν τα μέλη της Εκκλησίας.

            Το επόμενο μελέτημα είναι του Μητροπολίτη Θηβών και Λειβαδείας Ιερωνύμου. Ο συγγραφέας πραγματοποιεί μια ιστορική αναδρομή στην κατάσταση της εκκλησιαστικής εκπαίδευσης  στα πρώτο μισό αιώνα ζωής του ελληνικού κράτους κυρίως στο πρώτο μέρος του κειμένου του. Στο δεύτερο μέρος καταγράφει τα προβλήματα που υφίστανται στην σημερινή εκκλησιαστική εκπαίδευση και καταλήγει με μια σειρά προτάσεων για την ουσιαστική βελτίωση αυτής.

            Το κείμενο του π. Σ. Κοφινά αναφέρεται στην κρίση ταυτότητας των κοινοτήτων της Εκκλησίας που βρίσκονται στην επαρχία. Ο νεοπλουτισμός, η αντιμετώπιση της παράδοσης ως φολκλόρ είναι στοιχεία που απομυθοποιούν την εξιδανικευμένη εικόνα της επαρχίας και θέτουν επί τάπητος το πρόβλημα της εκκλησιαστικής αυτοσυνειδησίας σύμφωνα με τον συγγραφέα.

            Το κείμενο που ακολουθεί είναι του π. Σ. Σαράντου στο οποίο παρουσιάζεται μια ωραιοποιημένη εικόνα της ιερατικής διακονίας με ένα πλήθος στερεοτύπων και κοινοτυπιών. Αντίθετα στο κείμενο του ο π Β. Θερμός επισημαίνει κριτικά την αναντιστοιχία ανάμεσα στην πράξη των ιερέων και στην θεολογική κληρονομιά της Εκκλησίας. Αναλύει τους τρεις ρόλους του κληρικού, ως λειτουργού, ως διδάσκαλου και ως ποιμένα και προσπαθεί να διατυπώσει ορισμένες αρχές για την καλύτερη κατανόηση της σημερινής πραγματικότητας του κλήρου.

            Τα δύο κείμενα που ακολουθούν καταθέτουν κάποιες σκέψεις για τον ορθόδοξο ιερέα. Το πρώτο του αρχιμανδρίτη Ηλία αναφέρεται στη ζωή του ιερέα ως μαρτυρία και ως παρουσία του ίδιου του Χριστού και του μηνύματος Αυτού. Το δεύτερο κείμενο είναι του π. Π. Καποδίστρια και παρουσιάζει την σχέση ιερωσύνης και ποίησης και την στάση και τον ρόλο ενός κληρικού και ποιητή μέσα σε αυτήν την σχέση.

            Ο π. Δ. Παπαχατζής παρουσιάζει το ποιμαντικό και κοινωνικό εγχείρημα συνεργασίας μιας ενορίας με το Ίδρυμα Αγωγής των Ανηλίκων Αρρένων των φυλακών Κορυδαλλού. Ο συγγραφέας παρουσιάζει αναλυτικά τις ενέργειες που έγιναν στα πλαίσια αυτού του μονοετούς προγράμματος συνεργασίας και τα αποτελέσματα αυτού. Επίσης καταθέτει και τα συμπεράσματα του από αυτήν την προσπάθεια.

            Το αφιέρωμα ολοκληρώνεται με μία μελέτη του π. Κ. Παπαδόπουλου που αναφέρεται στο διήγημα του Αρχιεπισκόπου Αθηνών Χρυσοστόμου Παπαδόπουλου «Ο ιερεύς του χωριού» και επισημαίνει την εκλεκτική συγγένεια αυτού του διηγήματος με τον Παπατρέχα του Κοραή.

            Στην ενότητα Ορθόδοξος Κόσμος δημοσιεύονται ποιήματα του Σ. Μαρτίνου, του π. Π. Καποδίστρια και του Λ. Μαϊνά. Επιπλέον υπάρχει ένα κείμενο του Π. Ζαρίφη που περιγράφει την κατάσταση της οικογένειας ενός ιερέα από την προοπτική του παιδιού αυτής της οικογένειας. Τέλος δημοσιεύεται μια συζήτηση που διεξήχθη μεταξύ των: Σ. Γουνελά, π. Γ. Καλατζή, π. Κ. Στρατηγόπουλου, π. Β. Θερμού, π. Ι. Χατζηθανάση και του Π. Νικολόπουλου. Το κεντρικό θέμα της συζήτησης ήταν οι σχέσεις που διαμορφώνονται μεταξύ της Εκκλησίας και των νέων. Μέσα από την συζήτηση θίχτηκαν ζητήματα όπως η θέση των νέων στη σημερινή ελληνική κοινωνία και η εικόνα που έχει η Εκκλησία για αυτούς, το ζήτημα της προσέγγισης και της κατήχησης αυτών, το ζήτημα της ενεργούς συμμετοχής αυτών στην ενοριακή ζωή, το ζήτημα της πολιτικής ταυτότητας των νέων και της αμφιθυμίας που εκδηλώνεται από την Εκκλησία απέναντι σε πτυχές αυτής της ταυτότητας.

            Στις τελευταίες σελίδες του τεύχους περιλαμβάνονται οι μόνιμες στήλες του περιοδικού Διάλογος με τους αναγνώστες, Το βιβλίο και μια στήλη σύντομης βιβλιοπαρουσίασης των βιβλίων που έχουν σταλεί στην Σύναξη.