Σύναξη, Η Ευρώπη. Ένα κριτικό κοίταγμα, τχ. 5 (1983), σσ. 107
Το 5ο τεύχος του περιοδικού Σύναξη έχει ως κύριο θέμα του την Ευρώπη. Σε αυτό δημοσιεύονται 6 Δοκίμια που αντιμετωπίζουν το πρόβλημα της Ευρώπης πνευματικά ή θεολογικά. Σκοπός του τεύχους αυτού, σύμφωνα με την εκδοτική ομάδα του, είναι να δείξει ότι το πρόβλημα για τους ορθόδοξους δεν είναι το αν θα δεχτούν ή όχι τον ευρωπαϊκό πολιτισμό, αλλά το αν θα κατορθώσουν μέσα από τη γέφυρα της καθολικότητας της Εκκλησίας να μεταμορφώσουν την Ευρώπη που είναι στη σάρκα τους.
Το 1ο Δοκίμιο είναι του Σ. Γουνελά και αποτελεί κυρίως ένα εισαγωγικό σημείωμα στην προβληματική του θέματος του τεύχους.
Το επόμενο κείμενο που έχει θέση Δοκιμίου, είναι δύο αποσπάσματα από το βιβλίο L’ autreSoleil. Autobiographiespirituelle του O. Clément. Σε αυτά παρου-σιάζονται η αντίδραση του συγγραφέα απέναντι στην Προτεσταντική και Ρωμαιοκα-θολική θεολογία, οι αγωνίες, οι πειρασμοί και η τελική συνάντησή του με μία κοινότητα και μία θεολογία που να ομολογεί πως είναι ευχαριστιακό σώμα Χριστού, δηλαδή με την Ορθοδοξία.
Στη συνέχεια ακολουθεί ένα απόσπασμα από το βιβλίο του N. O. Losski, Histoiredelaphilosophierusse που έχει και αυτό θέση Δοκιμίου. Σε αυτό καταγράφεται η εξέλιξη της σκέψης του Ιβάν Κιριέφσκι και οι απόψεις του για τον δυτικοευρωπαϊκό πολιτισμό, τους Πατέρες της Ανατολής και την μεταξύ τους σχέση. Τέλος, δίνεται η πρότασή του για το δημιουργικό έργο του πολιτισμού του μέλλοντος.
Ο Μ. Μπέγζος παρουσιάζει ένα θεματικό και βιβλιογραφικό σχεδίασμα της φιλοσοφικής κριτικής του ευρωπαϊκού πολιτισμού. Στο πλαίσιο αυτό δίνονται οι βασικές κατευθύνσεις της ανθρωπολογικής, κοινωνιολογικής και οντολογικής κριτικής από τους θεμελιωτές τους, δηλαδή τους Κίρκεγκορτ, Μαρξ και Νίτσε αντίστοιχα, μέχρι και σήμερα. Στο τέλος προστίθεται ένα βιβλιογραφικό επίμετρο με μερικά κείμενα σε ελληνικές μεταφράσεις που θα μπορούσαν να χρησιμεύσουν τον αναγνώστη που θα επιθυμούσε να παρακολουθήσει λεπτομερέστερα τις προηγούμενες κριτικές.
Ακολουθούν ορισμένα αποσπάσματα από τα κατάλοιπα των Απάντων του Φ. Νίτσε, τα οποία αποτελούν το 3ο Δοκίμιο του τεύχους. Σε αυτά επισημαίνονται καίριες αιτίες της κρίσεως του ευρωπαϊκού πολιτισμού. Κοινό σημείο τους αποτελεί η ιδέα της ανάδυσης και ανάπτυξης του μηδενισμού, η κρίση του πνεύματος του Διαφωτισμού και ο ρόλος της θρησκείας στο νέο ευρωπαϊκό πολιτισμό.
Τελευταίο Δοκίμιο είναι το κείμενο μιας διάλεξης του Α. Artaud που δόθηκε στο Μεξικό. Σε αυτό αναπτύσσονται απόψεις του συγγραφέα για την κρίση του ευρωπαϊκού πολιτισμού εξαιτίας της υποδούλωσής της στην απόλυτη λογική και την επιστήμη.
Πρόσθετη συμβολή στην όλη προβληματική του εξεταζόμενου θέματος αποτελούν τα μικρότερα σε έκταση κείμενα που συμπεριλαμβάνονται στον Ορθόδοξο κόσμο. Τα κείμενα αυτά αποτελούνται από απόσπασμα από το έργο Αντιφώνησις του Αγ. Αθανασίου Παρίου, συνεντεύξεις του π. Συμεών Γρηγοριάτη και του ζωγράφου Μ. Στάνκοβιτς σχετικά με τον υπερρεαλισμό, κείμενα του Κ. Κάλχα και του Ζ. Λορεντζάτου για τον Παπαδιαμάντη και τον ευρωπαϊκό πολιτισμό, απόσπασμα από τα Μυστικά Άνθη του Φ. Κόντογλου για την ξενομανία και τέλος ένα σχόλιο του Ν. Ζία για την εικονογράφηση του τεύχους.
Τέλος, ακολουθούν οι μόνιμες στήλες του περιοδικού: Διάλογος με τους αναγνώστες, Το βιβλίο –που αποτελεί παρουσίαση και σχολιασμό βιβλίων σχετικών με το κύριο θέμα του περιοδικού– και, τέλος, οι Σελίδες διδαχής –με θέμα την αθεΐα.