~ Orthodox Theological Digital Library I.M.D. ~

Καθ’ οδόν Οικουμενικότητα και εθνικισμός, τχ. 2 (1992), σσ. 183.

            Το 2^ο τεύχος του περιοδικού Καθ’ οδόν είναι αφιερωμένο στο ζήτημα Οικουμενικότητα και Εθνικισμός έχοντας ειδική αναφορά στο «Μήνυμα» των Προκαθημένων των Ορθοδόξων Εκκλησιών (Μάρτιος 1992). Αρχικά δημοσιεύονται 11 άρθρα σχετικά με το κύριο θέμα του τεύχους, ενώ στη συνέχεια ακολουθεί το «Μήνυμα» των Προκαθημένων και 5 άρθρα-σχόλια σχετικά με αυτό. Στην αρχή του τεύχους προτάσσεται μία σύντομη εισαγωγή του Ι. Πέτρου για το αφιέρωμα.

            Ο π. Γ. Τσέτσης αναφέρεται στον ρόλο της Εκκλησίας ως παράγοντας συμφιλίωσης και ειρήνης επικεντρώνοντας το ενδιαφέρον του στον Πατριάρχη Σερβίας Παύλο και την ειρηνιστική του προσπάθεια στη Γιουγκοσλαβία.

            Ο Μ. Μπέγζος εξετάζει πτυχές των σχέσεων του εθνικισμού με την Ορθοδοξία και τη νεότερη θεολογία της προβάλλοντας την ιστορική και οντολογική ιδιαιτερότητά της ως αντίδοτο στον ορθόδοξο θεολογικό εθνικισμό.

            Ο Ν. Νησιώτης διερευνά το πρόβλημα των σχέσεων Ορθοδοξίας και Ελληνισμού στη σύγχρονη διάστασή του δίνοντας έμφαση στην συμβολή που οφείλει να έχει η πρώτη στον σημερινό μορφωτικό τομέα του δεύτερου.

            Ο Σ. Αγουρίδης αναλύει το πρόβλημα των σχέσεων μεταξύ Ουνιτών και τοπικών Ορθοδόξων Εκκλησιών της Ανατολικής Ευρώπης επικεντρώνοντας την προσοχή του στην ορθόδοξη αδυναμία της αντιμετώπισής του.

            Ο Ι. Μέγιεντορφ παρουσιάζει με συντομία την μεταμόρφωση του νόμιμου και κανονικού εκκλησιαστικού τοπικισμού της πρώιμης Εκκλησίας σε διαιρετικό εκκλησιαστικό εθνικισμό της σύγχρονης Ορθοδοξίας.

            Ο Θ. Παπαθανασίου εξετάζει την σχέση του εθνικισμού με την Ορθοδοξία στην Ελλάδα και με τον νεοέλληνα.

            Ο Α. Παπαδερός προτείνει την ευχαριστιακή θεώρηση της Ιστορίας, ώστε να επιτευχθεί η υπέρβαση των καταλοίπων και των νέων προκλήσεών της.

            Ο Ι. Ταρνανίδης εξετάζει το ζήτημα της εκκλησιαστικής ανεξαρτησίας της Ορθόδοξης Εκκλησίας στην ΠΓΔΜ.

            Ο Α. Σακκελίων παρουσιάζει το πέρασμα των ανατολικοευρωπαϊκών χωρών από τον διεθνισμό στον εθνικισμό και την απουσία μιας οικουμενικής αντιμετώπισης όσων συμβαίνουν.

            Ο Σ. Σακκελίων επισημαίνει τον κίνδυνο της επικράτησης της οικουμενικότητας της τηλεοπτικής πληροφορίας και την υποχώρηση του Ανθρώπου ως καθολικού όντος με πολλαπλές ανησυχίες και διαστάσεις.

            Ο Φ. Ιωαννίδης τονίζει την σημασία του οικουμενικού διαλόγου ως μέσο για την γεφύρωση των ομολογιών και την υποχώρηση του εθνικισμού.

            Στη συνέχεια ακολουθούν το «Μήνυμα των Προκαθημένων των Αγιωτάτων Ορθοδόξων Εκκλησίων» (15 Μαρτίου 1992), το οποίο παρατίθεται αυτούσιο και τα 5 άρθρα-σχόλια σχετικά με αυτό.

            Το πρώτο σχόλιο στο «Μήνυμα» ανήκει στον Ν. Ματσούκα που επικεντρώνει την προσοχή του ιδιαίτερα στα όσα αναφέρονται εκεί για την οικουμενική κίνηση και την διορθόδοξη ενότητα. Ακολουθεί η περιγραφή από τον Σ. Βαρναλίδη όλων όσων έλαβαν χώρα κατά την «Σύναξη των Προκαθημένων» και ένα σύντομο σχόλιο του Ν. Ζαχαρόπουλου για την πραγματικότητα των διορθόδοξων σχέσεων. Μια εμπεριστατωμένη ανάλυση και κριτική προσέγγιση του περιεχομένου του «Μηνύματος» με ανάδειξη των θετικών αλλά και ορισμένων προβληματικών σημείων που απαιτούν μεγαλύτερη θεολογική επεξεργασία, πραγματοποιείται στα άρθρα των Ιω. Πέτρου και Π. Βασιλειάδη.

Καθ’ οδόν.

            Στο 3^ο τεύχος του περιοδικού Καθ’ οδόν αναπτύσσονται θέματα σχετικά με το Ισλάμ αυτό καθ’ εαυτό και με τις σχέσεις μεταξύ Ισλαμισμού και του Χριστιανισμού. Συνολικά δημοσιεύονται 16 άρθρα από τα οποία τα 13 αφορούν το αφιέρωμα. Στην αρχή του τεύχους προτάσσεται σύντομη εισαγωγή του Ν. Ζαχαρόπουλου.

            Ο Μητρ. Ελβετίας Δαμασκηνός παρουσιάζει το ιστορικό και μέρος της θεματολογίας του ακαδημαϊκού διαλόγου χριστιανών και μουσουλμάνων που έλαβε χώρα το 1986-9 με την συνεργασία του Ορθόδοξου Κέντρου του Οικ. Πατριαρχείου στο Σαμπεζύ (Γενεύη) και της Βασιλικής Ακαδημίας για την έρευνα του Ισλαμικού Πολιτισμού της Ιορδανίας.

            Ο M. M. Shabestariεξετάζει από ισλαμική οπτική τις κοινές ιδεολογικές αρχές του Χριστιανισμού και του Ισλαμισμού και αναλύει το ζήτημα των κοινών καθηκόντων μεταξύ των πιστών των δύο θρησκειών απέναντι στον σύγχρονο κόσμο.

            Ο M. M. A. Damadπαρουσιάζει από ισλαμική οπτική τα ζητήματα της διαθρη-σκειακής συνεργασίας, της ειρήνης, της θρησκευτικής και παγκόσμιας αδελφοσύνης.

            Ο Α. Αργυρίου αναπτύσσει σύντομα την βάση πάνω στην οποία στηρίχθηκε ο ισλαμοχριστιανικός διάλογος μέχρι και τα μέσα του 20^ου αι. και παρουσιάζει τη νέα φάση και φύση του σύγχρονου διάλογου.

            Ο Γ. Λαιμόπουλος δίνοντας έμφαση στον διάλογο με το Ισλάμ περιγράφει το πλαίσιο στο οποίο άρχισαν οι διαθρησκειακές επαφές στους κόλπους της Οικουμε-νικής Κίνησης και το πνεύμα που διέπει τις συναντήσεις που οργανώνει το ΠΣΕ.

            Ο Σ. Αγουρίδης αναφέρεται στην σύγχρονη προσπάθεια του Ισλάμ για νεωτε-ρικότητα, που συνοδεύεται από συντηρητικά αναγεννητικά κινήματα και παράλληλα στα προβλήματα που παρουσιάζει η θεματική του ισλαμοχριστιανικού διαλόγου.

            Ο M. Conwayκαταθέτει την εμπειρία του για την πολυπολιτισμική κοινωνία της Βρετανίας και για τον τρόπο που οι χριστιανοί της θα μπορούσαν να ανταποκριθούν στις προκλήσεις λαμβάνοντας και μια νέα αίσθηση χριστιανικής μαθητείας.

            Ο P. Antesεξετάζει την θέση του Ισλάμ στην Δ. Ευρώπη επικεντρώνοντας την προσοχή του σε τρία καίρια προβλήματα: στο σχολικό σύστημα, την ελεύθερη άσκηση θρησκευτικής λατρείας και τις σχέσεις θρησκείας και κράτους.

            Ο Μ. Παναγιωτίδης παρουσιάζει τους σπουδαιότερους εκπροσώπους του Σουφισμού και τις βασικότερες θέσεις τους στα πλαίσια της Ισλαμικής θρησκείας.

            Ο S. Mannaπαρουσιάζοντας μια πραγματεία του Δομινικανού μοναχού Γε-ωργίου (15^ος αι.) για την εξάπλωση των Τούρκων και του Ισλάμ αποσκοπεί να προ-σφέρει χρήσιμες υποδείξεις για την αντιμετώπιση του Ισλάμ στη σύγχρονη Ευρώπη.

            Ο Α. Καριώτογλου επιχειρεί με μια απλή προσέγγιση να καταγράψει την στάση Ελλήνων λογοτεχνών απέναντι στο Ισλάμ μέσα από κείμενά τους.

            Ο Α. Αλυγιζάκης εξετάζει κοινούς μουσικούς δρόμους στο Χριστιανισμό και το Ισλάμ με αναφορά στο τροπικό σύστημα εκκλ. ήχων και αραβικών μακαμιών.

            Ο Σ. Γιαννούλος διερευνά τη σχέση μεταξύ Ισλαμισμού και Αθηναϊκής Δημο-κρατίας και τη συνάντησή τους σε μεθόδους σκέψης και αναλυτικές θέσεις.

            Στη συνέχεια ακολουθούν τρία άρθρα που δεν σχετίζονται με το θέμα του αφιερώματος.

            Ο Ι. Ταρνανίδης αναφέρεται στον πόλεμο της τέως Γιουγκοσλαβίας και εξετά-ζει το κατά πόσο ο πόλεμος είναι εθνικός και θρησκευτικός εναντίον των Σέρβων.

            Ο Κ. Χαραλαμπίδης αναλύει την συμβολική σημασία των χρωμάτων στη βυζαντινή τέχνη και αισθητική.

            Ο Χ. Παπασωτηρόπουλος περιγράφει την σύγχρονη πολιτική και παρουσιάζει τους τρόπους με τους οποίους αυτή εκφράζεται στη σύγχρονη θεολογία.

Καθ’ οδόν  Ευαγγέλιο και Πολιτισμός.

            Το 4^ο τεύχος του περιοδικού Καθ’ οδόν διαπραγματεύεται το ζήτημα της σχέσης Ευαγγελίου και Πολιτισμού, ζήτημα που προέκυψε από τις εισηγήσεις και συ-ζητήσεις που έλαβαν χώρα στην Ζ΄ Γεν. Συνέλευση του Π.Σ.Ε. στην Καμπέρα της Αυστραλίας από 7-20 Φεβρουαρίου 1991. Στο τεύχος αυτό δημοσιεύονται οι 8 ειση-γήσεις που ανακοινωθήκαν στο 1^ο Επιστημονικό Συμπόσιο καθηγητών του Θεολογι-κού Τμήματος του Α.Π.Θ. και του Οικουμενικού Ινστιτούτου του Bossey από 1-3 Ο-κτωβρίου 1992 στο Α.Π.Θ. και 3 ακόμη άρθρα σχετικά με το θέμα του αφιερώματος.

            Αντί εισαγωγής στο αφιέρωμα του τεύχους δημοσιεύεται ένα σύντομο ιστορικό του Συμποσίου από τον Ν. Ζαχαρόπουλο.

            Ο Π. Βασιλειάδης επιχειρεί μια σύντομη παρουσίαση των διαφόρων θεολογι-κών μεθοδολογιών του οικουμενικού διαλόγου δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στην μέθοδο της θεολογίας της συνάφειας και τη σχέση της με την ορθόδοξη θεολογία.

            Ο I. Bria εξετάζει στα πλαίσια μιας οικουμενικής προοπτικής ορισμένες βασικές πτυχές της ορθόδοξης εκκλησιολογίας, καθώς και εκκλησιολογικές ελλείψεις στη ζωή των Ορθόδοξων Εκκλησιών

            Ο J. Nicoleεκφράζει τους προβληματισμούς του για μια θεολογική εκπαίδευση και μια ιεραποστολή που θα φέρνουν πραγματικά κοντά τον έναν στον άλλο και όλους με την ζωοποιό δύναμη του Αγίου Πνεύματος.

            Ο Ν. Ματσούκας εξετάζοντας την ορθόδοξη θεολογία και τον ορθόδοξο πολιτισμό παρουσιάζει τη σχέση θεολογίας και πολιτισμού μέσα από τις πολιτιστικές μορφές που δημιουργήθηκαν μέσω της θεολογίας ως ζωής και υπομνηματισμού.

            Ο Δ. Δόικος προσεγγίζει το θέμα των σχέσεων Ευαγγελίου και Πολιτισμού από την πλευρά της βιβλικής, ιδιαίτερα της παλαιοδιαθηκικής, θεολογίας και εξετάζει τις σχέσεις της με την θεολογία της Συνάφειας.

            Ο CondothraM. Georgeαναφέρεται στις αιτίες που οδήγησαν στην ανάδειξη του θέματος των σχέσεων του χριστιανικού Ευαγγελίου με τους τοπικούς πολιτισμούς και τις άλλες θρησκείες και στις αλλαγές των παραδοσιακών ιεραποστολικών τακτικών κηρύγματος του Ευαγγελίου.

            Ο Γ. Μαντζαρίδης αναλύοντας τα τρία βασικά συνθετικά στοιχεία της ταυτότητας της Ορθοδοξίας δηλώνει την μη ύπαρξη αντιπαράθεσης της εμπειρικής θεολογίας της Ορθόδοξης Εκκλησίας προς τις μη κλασσικές θεολογίες.

            Ο Ι. Πέτρου εξετάζοντας το ζήτημα της ανανέωσης της ανθρώπινης κοινωνίας υποστηρίζει ότι η σύγχρονη ορθόδοξη θεολογία πρέπει να χρησιμοποιήσει τη μέθοδο της θεολογίας της συνάφειας, χρήση της οποίας γίνεται και στην παραδοσιακή θεολογία των Πατέρων.

            Η O. Ortegaπαρουσιάζει βασικά στοιχεία της φεμινιστικής θεολογίας, της σχέσης της με τη θεολογία της συνάφειας και την συμβολή αυτών στην συνειδητοποίηση της ανάγκης για συγκρότηση μιας αληθινής κοινότητας ανδρών και γυναικών μέσα στην Εκκλησία.

            Ο Ι. Καραβιδόπουλος κάνοντας αναφορά στο θέμα της κοινωνίας γυναίκας και άνδρα, διερευνά το αν η ορθόδοξη βιβλική ερμηνεία εμπεριέχει και την ερμηνεία της ιστορικής συνάφειας.

            Ο Γ. Μαρτζέλος εξετάζοντας κριτικά την πνευματολογία της ChungHyunKyung, η οποία είναι συναφειακή με έντονο ανιμιστικό και πανθεϊστικό χαρακτήρα, παρουσιάζει τα σημεία επαφής της με την ορθόδοξη πνευματολογία.

            Ο Σ. Σακελλίων ανιχνεύει την δυνατότητα συνάντησης Κειμένου – Μηνύματος – Προσώπου – Ανθρώπου στην Ιστορική Πράξη κάνοντας ιδιαίτερη αναφορά στη θεολογία και την πολιτική.