Σύναξη, Kυρ Μανουήλ Πανσέληνος, τχ. 12 (1984), σσ. 97
Τον κόσμο της ορθόδοξης εικόνας μας καλεί να προσεγγίσουμε αυτό το τεύχος της Σύναξης. Αφιερωμένο στον κορυφαίο βυζαντινό αγιογράφο φιλοξενεί άρθρα και μελέτες που δεν περιορίζονται στην τεχνική της εικόνας αλλά επεκτείνονται στην αληθινή σωτηριολογική λειτουργία της. Ο Ιακ. Μάινας στο πρώτο δοκίμιο με τον τίτλο «Η Καινή γλώσσα των εικόνων» θεωρεί την εικόνα ως μια των γλωσσών εκείνων και παραδόξων με τις οποίες οι μαθητές θα μιλήσουν στον κόσμο για τα μεγαλεία του Θεού. Η εικόνα δεν είναι απλώς ένα αισθητικό αποτέλεσμα –εστω άριστο- ή μόνον ένα μέσο διδαχής των αγραμμάτων αλλά κυρίως μια πρόσκληση διάβασης, εισόδου στο πρωτότυπο. Ο Αντρέας Φωκάς συνεχίζει αναφερόμενος πλέον ειδικότερα στον Πανσέληνο την τεχνική του και την αξία του έργου του με «Σημειώματα με αφορμή τις τοιχογραφίες του Πρωτάτου. Το κείμενό του ακολουθεί το μοντέλο εκείνο που θέλει την βυζαντινή τεχνοτροπία να υπερβαίνει –μόνη αυτή- τις ανθρώπινες αισθήσεις και να αγγίζει μια υπεραίσθηση που σε κάνει πιο αληθινό χριστιανό. Στα πλαίσια αυτά όμως ο συγγραφέας απαξιώνει έστω και ασυνείδητα την όποια άλλη ανθρώπινη έκφραση που γιατί όχι τουλάχιστον επι ίσοις όροις αν μη και καλύτερα μπορεί να λειτουργήσει στα πλαίσια εστω άλλων παραδόσεων. Την ισσοροπία αποκαθιστά το κείμενο του Γ. Τσαρούχη που ακολουθεί με τίτλο «Η δύναμη των χρωμάτων» όπου ο μεγάλος νεοέλληνας ζωγράφος περιγράφει τα διδάγματα που πήρε στα επίπεδα της αισθητικής και της τεχνικής από τον κορυφαίο βυζαντινό ομότεχνό του. Το κείμενο του Δ. Καλομοιράκη που ακολουθεί «Η αλήθεια της εσωτερικής αλήθειας της εκκλησίας μας στις τοιχογραφίες του Πρωτάτου» ασχολείται περισσότερο με την θεολογία της εικόνας με αφορμή το έργο του Πανσέληνου επιχειρώντας μια ιστορική αναδρομή από τον ελληνορωμαικό κόσμο ως την εικονομαχία και την εποχή της αγιογράφησης του Πρωτάτου. Ακόμη αναλύει τα θέματα των εικονογραφικών κύκλων που συναντώνται στον ναό και ερμηνεύει την πρόθεση του καλλιτέχνη ως προς την θεολογική λειτουργία τους. Ο Νίκος Ζίας στο «Μανουήλ Πανσέληνος, οκτώ τοιχογραφίες» εντάσσει τον Πανσέληνο στον μεγάλο κύκλο των αγιογράφων της βυζαντινής παράδοσης που έργα τους συναντά κανείς κυρίως στα Βαλκάνια και επιχειρηματολογεί υπέρ του μνημειακού χαρακτήρα της τέχνης του εξετάζοντας επιλεγμένες συνθέσεις του Πρωτάτου όπως τα Εισόδια, η σκηνή με τον Πιλάτο κλπ. Το κείμενο του Ν. Ζία συνοδεύουν αντιπροσωπευτικές φωτογραφίες των τοιχογραφιών στις οποίες αναφέρεται. Στον μ.Ιερόθεο, λόγιο αγιορείτη και επί χρόνια υπεύθυνο του ναού του Πρωτάτου ανήκει το επόμενο κείμενο «Ο κόσμος του Πανσέληνου, έκφραση της αγιασμένης πραγματικότητας».Ο π. Ιερόθεος αναλύει μοναδικά τόσο την τεχνική όσο και την θεολογία μιας-μιας των τοιχογραφιών του πρωτάτου στο σπουδαίο του κείμενο. Στην «Εικονολογική προσέγγιση του κινηματογράφου» ο π. Σ. Σκλήρης μας δίνει μια δυναμική θεώρηση των αρχών της θεολογίας της εικόνας όπως αυτές μπορούν και πρέπει να εκφραστούν μέσα από την σύγχρονη τεχνική. Ο Π. Νέλλας παρουσιάζει το βιβλίο «Περί μυστικής θεολογίας» του αγ. Διονυσίου του Αρεοπαγίτου επιγράφοντας την βιβλιοκρισία του «Ελληνική φιλοσοφία και χριστιανική θεολογία». Από το τεύχος δεν απουσιάζει ο «Διάλογος με τους αναγνώστες» ενώ η τέχνη της εικόνας απασχολεί τις «Σελίδες Διδαχής».