Τι είναι η Εκκλησία, Σεμινάριον Θεολόγων Θεσσαλονίκης αρ. 3, (Ανάτυπον εκ του περιοδικού «Γρηγόριος ο Παλαμάς» τ. 606-607 έτους 1968), Θεσσαλονίκη 1968, 126 σσ..
Ο 3ος τόμος του «Σεμιναρίου Θεολόγων Θεσσαλονίκης» περιέχει 7 εισηγήσεις που αναφέρονται στην Εκκλησία, στην φύση και την ουσία της, εξετάζοντας την από διάφορες πλευρές.
Των εισηγήσεων προτάσσεται «Πρόλογος» του Σάββα Αγουρίδη που θίγει με συντομία τα ουσιαστικότερα προβλήματα με τα οποία καλείται να ασχοληθεί η σύγχρονη Εκκλησιολογία.
Ο Δαμιανός Δόϊκος παρουσιάζει την Εκκλησία στην Π.Δ. ως πραγματικότητα και προεικονισμό. Η ανάλυση του θέματος λαμβάνει χώρα με την μέθοδο της συστηματικής διαπραγμάτευσης του σχετικού υλικού με τη διάρθρωσή του κάτω από μία ή περισσότερες βασικές θεολογικές αρχές. Παρουσιάζεται, λοιπόν, η Εκκλησία καθ’ αυτή στην Π. Δ., η δύναμή της με τα βασικά χαρακτηριστικά της, η σχέση της με τον Κόσμο και τέλος η δόξα της.
Ο Ιωάννης Καραβιδόπουλος εξετάζει την φύση και την ουσία της Εκκλησίας όπως αυτή εμφανίζεται στην Κ.Δ.. Στο πρώτο μέρος της εισήγησης διερευνάται η ιστορική αφετηρία της Εκκλησίας και η σχέση του Ιησού με αυτήν· στο δεύτερο τα βασικά χαρακτηριστικά της Εκκλησίας όπως εμφανίζονται στην Κ.Δ., ιδιαίτερα μέσα από τις διάφορες εικόνες και χαρακτηρισμούς που συναντιόνται σε αυτήν.
Ο π. Συμεών Κραγιόπουλος καταπιάνεται με το ζήτημα των σχέσεων μεταξύ Αγίας Τριάδας και Εκκλησίας. Η διαπραγμάτευση του όλου θέματος πραγματοποιείται βάσει της καινοδιαθηκικής και πατερικής θεολογίας, καθώς και των απόψεων σύγχρονων θεολόγων. Ειδικότερα εξετάζονται τα θέματα η Εκκλησία στο σχέδιο του Θεού Πατέρα, ο Χριστός και η Εκκλησία, το Άγιο Πνεύμα και η Εκκλησία, η Αγία Τριάδα και η Εκκλησία.
Ο π .Στυλιανός Χαρκιανάκις ασχολείται το τί είναι η συνείδηση της Εκκλησίας και το πώς εκφράζεται αυτή σε σχέση με την έννοια του αλάθητου της Εκκλησίας. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο διερευνάται από τη μία πλευρά ο τρόπος ύπαρξης του αλη-θινού φρονήματος της Εκκλησίας ως συνείδησής της και από την άλλη το πραγμα-τικό όργανο έκφρασης της τελευταίας παράλληλα με την λειτουργία του αλάθητου.
Ο Πρόδρομος Ακανθόπουλος διερευνά την έννοια της Εκκλησίας σύμφωνα με τους Ιερούς Κανόνες και τους επίσημους ερμηνευτές τους. Αρχικά εξετάζεται το τί καλείται Εκκλησία σύμφωνα με τους Ιερούς Κανόνες, ενώ ιδιαίτερη βαρύτητα δίνεται στην έννοια της Εκκλησίας ως ομήγυρη πιστών, εκκλησιαστική σύναξη και τα όμοια. Αυτό αποτελεί αφετηρία για να εξεταστεί νομοκανονικά το ποια είναι τα μέλη που απαρτίζουν την Εκκλησία, ποιος ο σκοπός της και ποια τα μέσα για την επίτευξή του.
Ο Κωνσταντίνος Παπουλίδης παρουσιάζει τις απόψεις Ρώσων θεολόγων του 19ου αι. για την Εκκλησία, καθώς θεωρεί ότι η εκκλησιολογία αυτής της περιόδου τυγχάνει αντιπροσωπευτική της σύγχρονης ρωσικής θεολογικής σκέψης. Στο πλαίσιο αυτό διαπραγματεύεται την εκκλησιολογία του Μητροπολίτη Μόσχας Φιλάρετου, τις απόψεις της λεγόμενης Ιστορικής Σχολής, των σλαβόφιλων και της εκκλησιολογίας του “Sobornost”, την απήχηση στη Ρωσία της Α΄ Βατικανής Συνόδου και τέλος την λεγόμενη μυσταγωγική εκκλησιολογία.
Το τελευταίο κείμενο του τόμου συντάσσεται από τον Νικόλαο Ματσούκα που δίνει μία συνοπτική εικόνα του εκκλησιολογικού προβλήματος, όπως διαμορφώθηκε με τις αποφάσεις του Π.Σ.Ε. στο Ν.Δελχί και το ConstitutiodogmaticadeEcclesia και το DecretumdeOecumenismo της Β΄ Βατικανής Συνόδου που αντανακλούν τις εκκλησιολογικές αλλαγές στον Προτεσταντισμό και την Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία.