Σύναξη, Ο πατήρ Στανιλοάε και η Ορθόδοξη Ρουμάνια, , τχ. 19 (1986), σσ. 106
Στη γενικότερη προσπάθεια του περιοδικού να στραφεί προς την Ορθοδοξία εκτός ελλαδικού χώρου, εντάσσεται το συγκεκριμένο τεύχος, που αποτελεί αφιέρωμα στον Ρουμάνο πρωτοπρεσβύτερο Dim. Staniloae. Τα 6 δοκίμια που το απαρτίζουν ασχολούνται με τη θεολογία, τη δράση και την προσωπικότητά του γενικότερα, ενώ ο Ορθόδοξος Κόσμος και οι Σελίδες Διδαχής με την τέχνη και τη ζωή των Ορθόδοξων Ρουμάνων.
Στο 1ο δοκίμιο, ο ίδιος ο π. Στανιλοάε μιλά για την αποφατική θεολογία που οδηγεί στη γνώση του Θεού μέσω της αγάπης, χρησιμοποιώντας και τη λογική. Αναλύει το ότι τα πάντα αποτελούνται από μια ενότητα, για να καταλήξει στο ότι ως βάση των επιμέρους κοσμικών ενοτήτων πρέπει να υπάρχει μια ανεξάρτητη και απολύτως ελεύθερη από αυτές, η αρχή και πηγή τους, που δεν μπορεί παρά να είναι υπερβατική, ακατάληπτη και άρρητη, το υπέρτατο Έν, που δημιουργεί από αγάπη εκ του μηδενός. Στην ενότητά του δεν είναι μονοπρόσωπο, αλλά τρισυπόστατο, χωρίς αυτό να μειώνει την ενότητά του, που έχει τη βάση της στον Πατέρα. Ο άνθρωπος, λόγω του τρόπου της δημιουργίας του, νιώθει να έλκεται προς ένα υπέρτατο όν, αυθύπαρκτο, στο οποίο ανακαλύπτει το νόημα της ύπαρξής του και ενώνεται με τα υπόλοιπα ενσυνείδητα κτιστά όντα. Η δύναμη που νικά την ατομικιστική και διαιρετική στάση βρίσκεται στο Χριστό, τη θεία ενότητα που μας έγινεπροσιτή με την ανθρώπινη μορφή.
Στη συνέχεια, ο Γ. Γαλίτης μιλά για τη ζωή και το έργο του, την ανεκτίμητη προσφορά του προς την Ορθοδοξία και το ρουμανικό λαό, και τον εντάσσει σ’ αυτούς που έδωσαν στο έργο του Γρ. Παλαμά τη θέσηπουπρέπειστηνΟρθόδοξη Θεολογία.
Ο OlivierClementσ’ ένα κείμενο που έχει μορφή προσωπικής επιστολής, αποκαλεί τον π. Στανιλόαε κυριότερο εκπρόσωπο της σύγχρονης Ορθοδοξίας που ανέδειξε με το έργο του τη θαυμαστή συνέχεια της ρουμανικήςαγιολογικής παράδοσης. Ύστερα από μια σύντομη αναφορά στη δράση του, αναφέρεται στη ρουμανικότητα και την παγκοσμιότητά του και σχολιάζει το έργο του παραθέτοντας αποσπάσματα με άξονα τρία σημεία: την αγάπη ως γλώσσα για το Θεό και τον άνθρωπο, την πνευματική σημασία του κόσμου και την Εκκλησία ως «εργαστήρι αναστάσεως».
Στο 4ο δοκίμιο, ο IonBria τον συμπεριλαμβάνει στις πιο ρωμαλέες φωνές της Ορθόδοξης θεολογίας του β’ μισού του 20ου αι., δίπλα στους Γ. Φλωρόφσκυ, Ιω. Καρμίρη,E.Schillerbeeckx, κ. ά.. Σε μια σύντομη αναφορά στο θεολογικό του έργο περιλαμβάνει την επαγωγική αποκάλυψη των βασικών σημείων της Ορθόδοξης διδασκαλίας με προσωπικό και ρωμαλέο πνεύμα, τη μετατροπή των προβλημάτων του κόσμου σε οικείες περιοχές δημιουργικής θεολογικής σκέψης και την αφετηρία νέας εποχής στην ιστορία της ρουμανικής θεολογίας με τη δημοσίευση των έργων του στα σύγχρονα θεολογικά περιοδικά. Στέκεται σε τέσσερα σημεία της θεολογίας του: Γνώση του Θεού, Πνευματικότητα, Εκκλησία, Κόσμοςκαικλείνειαπαριθμώνταςτους τομείςστουςοποίους γίνεται αντιληπτή η επιρροή του.
Ξεκινώντας από τη μελέτη του π. Στανιλοάε για τη ζωή και το έργο του Γρ. Παλαμά (1935) που θεωρεί ως πρώτο βήμα για τη δημιουργία της, ο μ. Ανδρέας κάνει μια παρουσίαση της ρουμανικής Φιλοκαλίας, που χαρακτηρίζει συνέχεια και ολοκλήρωση της ελληνικής. Πρόκειται για μία σε βάθος σχολιασμένη έκδοση που φέρει στο σώμα της τα σημάδια της εποχής και του περιβάλλοντός της, ονόματα και προβλήματα των διαφόρων ρευμάτων διανόησης, δίνοντας πλεονεκτική θέση στους Πατέρες. Παραθέτει αποσπάσματα από την εισαγωγή του έργου και μας δίνει περιληπτικά το περιεχόμενο των τόμων, εμμένοντας περισσότερο στους 2ο και 3ο που είναι αφιερωμένοι στον άγιο Μάξιμο τον Ομολογητή.
Σύμφωνα με τη Λυδία, που κλείνει το μέρος των δοκιμίων με ένα έντονα συναισθηματικό κείμενο, ο πατέρας της είναι θεολόγος της ζωντανής πίστης, αυτής που ζει και διδάσκει και τους άλλους να ζουν.