Σύναξη, Βαλκάνια και ανατολική Ευρώπη, τχ. 40 (1991) , σσ.132
Το 40ο τεύχος της Σύναξης είναι αφιερωμένο στα Βαλκάνια. Τα κείμενα του αφιερώματος θέτουν ζητήματα ιστορίας, θεολογίας, ύπαρξης της Ορθόδοξης εκκλησίας στις χώρες των Βαλκανίων, ζητήματα πολιτικής και πολιτισμού.
Το πρώτο κείμενο είναι του π. Ιωάννη Μάγιεντορφ και αναφέρεται στο ζήτημα του πολιτιστικού πλουραλισμού και στην υποδοχή αυτού από την παράδοση της Ανατολικής Χριστιανοσύνης. Περιγράφοντας την αποδοχή των διαφορετικών πολιτισμών και των διαφορετικών γλωσσών στην Ορθόδοξη εκκλησιολογία ο συγγραφέας παρουσιάζει και τα προβλήματα που προκύπτουν από την εθνικοποίηση και τον φυλετισμό της εκκλησιαστικής συνείδησης και ζωής τους τελευταίους δύο αιώνες.
Το δεύτερο κείμενο του ΙonBriaαφορά τη θέση και τη συμμετοχή της Ορθοδόξου Εκκλησίας στις αλλαγές που επήλθαν στις ανατολικές χώρες. Ο συγγραφέας επικεντρώνει στις συνιστώσες των γεγονότων και των πολιτιστικών και πολιτικό-κοινωνικών μεταβολών ενώ ανιχνεύει την αντιμετώπιση των αλλαγών αυτών από την Εκκλησία.
Το κείμενο που ακολουθεί είναι μια μελέτη του π. Η. Φρατσέα για την Ουνία. Ο συγγραφέας αναφέρεται στις συνθήκες γέννησης της Ουνίας, τις σχέσεις της με την Ορθοδοξία και τον Ρωμαιοκαθολικισμό και κυρίως τον ρόλο που προσπαθεί να παίξει η Ουνία στο σημερινό διάλογο μεταξύ των δύο Εκκλησιών.
Τα τρία κατά σειρά κείμενα που ακολουθούν αναφέρονται κυρίως σε διαστάσεις της πολιτικής πραγματικότητας και της ιστορίας των Βαλκανικών χωρών. Το πρώτο είναι του Σ. Παπαθεμελή ο οποίος τονίζει τη διπλωματική και πολιτική σημασία που μπορεί να έχει η Ορθοδοξία στα Βαλκάνια. Ο Ν. Πανταζόπουλος με την μελέτη του παρουσιάζει αναλυτικά την πολιτική θεωρία του Ρήγα Φεραίου μέσα από το Θούριο του και το Σύνταγμα του. Ο συγγραφέας καταδεικνύει ότι η πολιτική σκέψη του Ρήγα πρωτοτυπεί για την εποχή του και αξιοποιεί και την παράδοση του Ευρωπαϊκού αλλά και την παράδοση του Νεοελληνικού Διαφωτισμού. Τέλος ο Κ. Χολέβας στο άρθρο του αναφέρεται στις σημερινές πολιτικές εξελίξεις στα Βαλκάνια και επιχειρεί κάποιες υποθέσεις εργασίας για το μέλλον.
Ο Β. Γόνης στο μελέτημα του περιγράφει την πορεία της Βουλγαρικής Ορθόδοξης Εκκλησίας στο πρόσφατο παρελθόν και στο σημερινό παρόν. Ο συγγραφέας εστιάζει στα προβλήματα που η Εκκλησία έχει κληρονομήσει από το παρελθόν της όταν η χώρα είχε κομμουνιστικό καθεστώς, καθώς και τα νέα προβλήματα αλλά και τις προκλήσεις που προκύπτουν στην σημερινή νέα κατάσταση μετά την πτώση του προηγούμενου καθεστώτος.
Ο Μ. Τομάσοβιτς και ο Γ. Ζερβός είναι οι συγγραφείς των επόμενων δύο κειμένων. Τα κείμενα αναφέρονται στην επικαιρότητα και προβαίνουν σε πολιτικές και ιστορικές αναλύσεις της δύσκολης και εμπόλεμης κατάστασης που βιώνουν τα Βαλκάνια. Τα κείμενα αυτά αντικατοπτρίζουν με την μονομέρεια της οπτικής τους, την δυσκολία της νηφάλιας και αμερόληπτης ανάλυσης την χρονική περίοδο που άρχισε ο πόλεμος στην πρώην Γιουγκοσλαβία.
Το αφιέρωμα κλείνει με δύο μελέτες που αφορούν την τέχνη στις χώρες της ανατολικής Ευρώπης. Η πρώτη μελέτη είναι του Β. Ιβάνοβιτς ο οποίος επιχειρεί να μας καταστήσει γνωστό το έργο ενός σύγχρονου Ρουμάνου ποιητή, του DanielTurcea. Πέρα από μια μικρή εισαγωγή στη ζωή του ποιητή ο συγγραφέας μεταφράζει και παρουσιάζει στις σελίδες του περιοδικού κάποια ποιήματα του προαναφερθέντα ποιητή. Η δεύτερη μελέτη είναι του Μ. Γαλούνη ο οποίος και μας παρουσιάζει μια σύγκριση της ζωής και του έργου δύο μεγάλων σοβιετικών κινηματογραφιστών, του Ταρκόφσκι και του Παρατζάνωφ.
Το τέυχος ολοκληρώνεται με τις μόνιμες στήλες του Επίκαιρο Σχόλιο, Διάλογος με τους αναγνώστες και Το Βιβλίο.