Σύναξη, Η Γλώσσα της Εκκλησίας σήμερα, τχ. 66 (1998), σσ. 113.
Το 66ο τεύχος της Σύναξης ασχολείται με το ζήτημα της εκκλησιαστικής γλώσσας. Η γλώσσα της λατρείας προσεγγίζεται μέσα από κείμενα που ερμηνεύουν την σημερινή πραγματικότητα και κομίζουν τις δικές τους προτάσεις για συγκεκριμένα προβλήματα.
Το αφιέρωμα ανοίγει με ένα μικρό κείμενο του Αρχιμανδρίτη Ιουστίνου Πόποβιτς ο όποιος αναφέρεται στην σημασία που έχει η μετάφραση της Θείας Λειτουργίας στην καθομιλουμένη γλώσσα. Ένα εγχείρημα που πραγματοποίησε και ο ίδιος στα Σέρβικα.
Το δεύτερο κείμενο είναι του Αρχιμανδρίτη Βασίλειου του Ιβηρίτη και αναφέρεται στον λόγο της εκκλησίας και στην σημασία αυτού μέσα στην έλλογη λατρεία της Εκκλησίας μας.
Το τρίτο κείμενο είναι της Δήμητρας Κούκουρας, στο οποίο δίνεται βάρος στην ερμηνεία της γλώσσας ως ενός κώδικα επικοινωνίας που πρέπει να γίνεται αντιληπτός ως προς την μορφή του και κατανοητός ως προς το νοηματικό του περιεχόμενο. Και επιπλέον η εκκλησιαστική εμπειρία οφείλει να σαρκώνετε σε ένα τέτοιο κώδικα για να καθίσταται κοινωνήσιμη.
Το αφιέρωμα συνεχίζεται με μία πολυσέλιδη μελέτη του π. Βασίλειου Θερμού. Η μελέτη μπορεί να χαρακτηρισθεί ως μια ακτινογραφία της παθολογικών διαστάσεων της σχέσης της εκκλησίας με την γλώσσα της λατρείας της σήμερα. Η παθολογία αυτή οδηγεί στην κατ’ ουσίαν αχρήστευση της εκκλησιολογικής υποστάσεως του πιστού και στην στέρηση από αυτόν της ένταξης του και της έλλογης μετοχής του στον λατρευτικό διάλογο. Ο συγγραφέας δεν αρκείται μόνο στην επισήμανση των προβλημάτων άλλα στο τέλος της μελέτης προβαίνει και στην διατύπωση προτάσεων για την μεταγλώττιση της λατρευτικής γλώσσας.
Ο Επίσκοπος Ζήλων Σωτήριος καταθέτει στο κείμενο που ακολουθεί την προσωπική του εμπειρία από την ιεραποστολική του δράση στην Κορέα. Το κείμενο επικεντρώνεται στην απόπειρα μετάφρασης της ορθόδοξης λατρευτικής γλώσσας από τα ελληνικά στα κορεάτικα. Αυτό που αναδεικνύεται σαφώς είναι ότι κάθε απόπειρα μετάφρασης είναι ουσιαστικά μια απόπειρα σάρκωσης της Αλήθειας σε έναν άλλο πολιτισμό και σε μια άλλη γλώσσα με τη δική τους ιστορία και το δικό τους λόγο και νόημα.
Το έκτο κατά σειρά κείμενο είναι μία μελέτη του π. Α. Πινακούλα με θέμα την σχέση της εκκλησιαστικής γλώσσας με την νεοελληνική ιδεολογία τους τελευταίους δύο αιώνες. Ο συγγραφέας προσπαθεί να δείξει ότι η σύζευξη εκκλησιαστικής γλώσσας και ιδεολογίας πραγματοποιείται κυρίως στα πλαίσια του νεοελληνικού κράτους και μπορεί να χαρακτηριστεί ως μια είσοδο του κόσμου στο χώρο της Εκκλησίας με πρόσχημα την ίδια την παράδοση. Μια ουσιαστική συζήτηση για το γλωσσικό πρόβλημα της Εκκλησίας θα γίνει δυνατή μόνο με μια προσπάθεια αποσύνδεσης της εκκλησιαστικής γλώσσας από το σύστημα αξιών της νεοελληνικής ιδεολογίας, σύμφωνα με τον συγγραφέα.
Το αφιέρωμα κλείνει με ένα μικρό σημείωμα του π. Σ. Σκλήρη για την αλεκτική διάσταση της γλώσσας μέσα από την δυναμική του παραδείγματος και με ένα κείμενο του π. Ν. Λουδοβίκου. Στο κείμενο αυτό αναλύεται στο πρώτο μέρος η εξέλιξη της φιλοσοφία της γλώσσας στην δυτική σκέψη τον εικοστό αιώνα με κύριο εκπρόσωπο αυτής τον WittgensteinO συγγραφέας παρουσιάζει την κριτική του Wittgenstein στην ιδιωτική γλώσσα και στην μεταφυσική που φέρει αυτή εντός της, ενώ παράλληλα επισημαίνει και τα αδιέξοδα και τα όρια της κριτικής αυτής. Στο δεύτερο μέρος του κειμένου παρουσιάζεται η προσπάθεια από τον άγιο Μάξιμο τον Ομολογητή να προταθεί μια εκκλησιαστική οντολογία της γλώσσας που να διασώζει την κοινωνική της φύση.
Στο τεύχος υπάρχει και ένας διάλογος μεταξύ του Σ. Ζουμπουλάκη και του Θ. Παπαθανασίου σχετικά με το ζήτημα της ύπαρξης αντισημιτισμού στην ορθόδοξη εκκλησία. Τέλος υπάρχουν οι μόνιμες στήλες του περιοδικού Διάλογος με τους αναγνώστες, Το Βιβλίο και ο Ορθόδοξος Κόσμος με δύο μικρά κείμενα. Το ένα του Ν. Τριανταφυλλόπουλου για την απόδοση των ύμνων του Ρωμανού του Μελωδού στην νεοελληνική και το άλλο του Π. Νικολόπουλου για το μοναχισμό. Θα ήταν λάθος να παραλείψουμε και την ύπαρξη σε αυτό το τεύχος και ενός μικρού αφιερώματος στην μνήμη του Ιάκωβου Μάινα, συνεργάτη της Σύναξης.