Σύναξη, Εκκλησιολογία: το ταξίδι συνεχίζεται, τχ. 91 (2004), σσ. 110.
Το 91ο τεύχος της Σύναξης είναι το δεύτερο τεύχος που είναι αφιερωμένο στο θέμα της εκκλησιολογίας. Τα κείμενα που περιλαμβάνονται σε αυτό το τεύχος συνεχίζουν τον προβληματισμό για την αναζήτηση των αληθινών κριτηρίων και του νοήματος της ορθόδοξης εκκλησιολογίας.
Η μελέτη που δημοσιεύεται πρώτη στο αφιέρωμα είναι του Α. Βλέτση. Θέμα της είναι παρουσίαση των μοντέλων εκκλησιολογίας που προκύπτουν από την εκκλησιολογική αναζήτηση της χριστιανικής θεολογίας. Ο συγγραφέας παρουσιάζει στην αναζήτηση αυτή και τον χώρο της ρωμαιοκαθολικής θεολογίας και τον χώρο της προτεσταντικής θεολογίας. Στόχος του άρθρου άλλωστε είναι να θέσει σε διάλογο και σε σύγκριση τις δύο προηγούμενες θεολογίες με την θεολογία της ορθόδοξης Εκκλησίας.
Ο π. Ν. Λουδοβίκος στη μελέτη του ασχολείται με το πρόβλημα των σχέσεων υποκειμένου και εκκλησιαστικής δομής. Ο συγγραφέας καταδεικνύει τις ανεπάρκειες των εκκλησιολογικών απαντήσεων του Ωριγένη και του άγιου Αυγουστίνου στο παραπάνω πρόβλημα. Αντιθέτως μέσω της εκκλησιολογικής πρότασης που προκύπτει από την θεολογία του Αγίου Μαξίμου του Ομολογητή προτάσσονται διαφορετικές απαντήσεις στο πρόβλημα.
Στην τρίτη μελέτη ο Μ. Σταύρου επιχειρεί να προσεγγίσει τη σημασία της εκκλησιαστικής συνοδικότητας με βάση την ορθόδοξη θεολογία του 20ου αιώνος και ιδιαίτερα τη θεολογία της καλούμενης Σχολής των Παρισίων. Ο συγγραφέας διαπιστώνει κρίση της συνοδικότητας στον χώρο των ορθόδοξων Εκκλησιών και αυτήν την κρίση περιγράφει στο πρώτο μέρος του κειμένου του. Στο δεύτερο μέρος αναδεικνύει την πραγματική λειτουργία και τα πραγματικά χαρακτηριστικά της εκκλησιαστικής συνοδικότητας.
Η τέταρτη κατά σειρά μελέτη είναι του Δ. Μόσχου ο οποίος καταπιάνεται με την εκκλησιολογικές διαστάσεις της έννοιας των χαρισμάτων και της λειτουργίας αυτών μέσα στο εκκλησιαστικό Σώμα. Ο συγγραφέας εξετάζει αυτά τα χαρίσματα περιγράφοντας τον τρόπο έκφρασης και κατανόησης αυτών στα παραδοσιακά τρία επίπεδα λειτουργίας του εκκλησιαστικού σώματος: το μυστηριακό, το διοικητικό και το διδακτικό κυρίως στους τέσσερις πρώτους αιώνες.
Το αφιέρωμα στην εκκλησιολογία ολοκληρώνεται με δύο κείμενα. Το πρώτο είναι του Μητροπολίτη Κορυτσάς Ιωάννη. Ο Μητροπολίτης Ιωάννης θίγει το σημαντικό και με πολλές και εκκλησιολογικές συνέπειες ζήτημα του εθνικισμού και κυρίως της θέσης της Ορθόδοξης Εκκλησίας απέναντι στις εθνικές διαμάχες. Στο κείμενο εξετάζεται η ορθόδοξη αντίληψη για το έθνος και τον πόλεμο και τονίζεται με έμφαση η θέση της χριστιανικής ανθρωπολογίας σχετικά με την ανθρώπινη ενότητα που υπερβαίνει τις εθνικές διαιρέσεις. Το δεύτερο κείμενο είναι του Γ. Χατζηνικολάου ο οποίος με μικρές διηγήσεις προσπαθεί να συγκροτήσει μια θεολογία του μυστηρίου της Ιερωσύνης. Τα κριτήρια της εκλογής ή της απόφασης που οδηγούν έναν άνθρωπο στην ιερωσύνη ανιχνεύονται στις διηγήσεις που με σεβασμό και με ζωντανό λόγο καταγράφει ο συγγραφέας.
Στην μόνιμη στήλη του περιοδικού Ορθόδοξος Κόσμος δημοσιεύεται ένα κείμενο του Π. Καλαϊτζίδη που αποτελεί μια συνοπτική παρουσίαση του προγράμματος της Ακαδημίας Θεολογικών Σπουδών του Ι. Μητροπόλεως Δημητριάδος κατά την διάρκεια του χειμώνα και της άνοιξης του 2004, με θέμα Ορθοδοξία και Πολυπολιτισμικότητα. Ο συντάκτης του κειμένου εξηγεί τους λόγους για τους οποίους ενδιαφέρεται η Ορθόδοξη Εκκλησία για την έννοια της πολυπολιτισμικότητας και περιγράφει και τον προβληματισμό περί της σχέσης ταυτότητας και ετερότητας που αναπτύχθηκε στα πλαίσια των εργασιών του προγράμματος.
Στο τεύχος περιλαμβάνεται και η στήλη Αναγνώσεις όπου ο π. Δ. Τζέρπος και ο π. Κ. Νευροκοπλής σχολιάζουν το βιβλίο του π. Β. Θερμού, Το ξεχασμένο μυστήριο. Εκκλησιολογικές συνέπειες του αγίου χρίσματος. Ο πρώτος περιγράφει τις αρετές του βιβλίου και θεωρεί το βιβλίο ως μια ουσιαστική συμβολή στην αναζωπύρωση της μυσταγωγικής παράδοσης της Εκκλησίας μας. Ο δεύτερος με αφορμή το βιβλίο προσεγγίσει πτυχές της παρουσίας του Παρακλήτου δια του Αγίου Χρίσματος στην εκκλησιαστική ζωή.
Το τεύχος ολοκληρώνεται με τις μόνιμες στήλες του περιοδικού Διάλογος με τους Αναγνώστες και Το Βιβλίο.