Ιωάννης Χ. Μούρτζιος, Η παράδοση της Εξόδου στους προφήτες της Παλαιάς Διαθήκης. Ιστορικο-θεολογική Μελέτη, Θεσσαλονίκη: Πουρνάρας, 2002, σελ. 290.

            Η παράδοση της Εξόδου των Ισραηλιτών από την Αίγυπτο, αποτελεί ένα από τα πιο σημαντικά τμήματα της βιβλικής ιστορίας και θεολογίας και διατρέχει σχεδόν ολόκληρη την Π.Δ. Η έξοδος αποτελεί ορόσημο στη ζωή του Ισραήλ με λυτρωτική και σωτηριολογική διάσταση αφού συνέβαλε και βοή­θη­σε στη δημιουργία της εθνικής και θρησκευτικής ταυτότητας του ισραη­λι­τικού λαού. Ο Ιω. Μούρτζιος σε αυτήν τη μελέτη του εξετάζει την παράδοση της Εξόδου στην προφητική γραμματεία της Π.Δ.

            Μετά την εισαγωγή ο συγγραφέας χωρίζει το υλικό του σε δύο κεφά­λαια. Στο πρώτο αναλύει και παρουσιάζει την παράδοση της εξόδου, όπως αυτή μας παραδίδεται στο ομώνυμο βιβλίο της Π.Δ. Η παράδοση της εξόδου μέσα από τα θαυμαστά γεγονότα (καιόμενη βάτος, «πληγές» του Φαραώ, διάβαση της Ερυθράς Θάλασσας, «σημεία» στην έρημο) τη διαρκή επέμβαση του Θεού, τις θεοφάνειες, την αποκάλυψη του ονόματος του Θεού, τη νομοτο­δοσία, τη Διαθήκη Σινά, αποτελεί τη βάση για την κατανόηση θεμελιακών πα­ρα­μέτρων της Θεολογίας ολόκληρης της Π.Δ.

            Στο δεύτερο κεφάλαιο του βιβλίου ο συγγραφέας μελετά την παράδοση της εξόδου στους προφήτες. Τα γεγονότα της εξόδου με το υψηλό θεολογικό τους περιεχόμενο πέρασαν στη σκέψη των προφητών και αποτέλεσαν τη βά­ση για το κήρυγμα τους σε σχέση με την αμαρτία και το θρησκευτικό συγκρη­τισμό των Ισραηλιτών. Το κεφάλαιο χωρίζεται σε δύο τμήματα. Στο πρώτο εξετάζεται η παράδοση της εξόδου στην προαιχμαλωσιακή προφητεία δηλ. στον Αμώς, τον Ωσηέ, το Μιχαία, τον Πρωτοησαϊα, τον Ιερεμία. Στα συμπερά­σματα του πρώτου τμήματος ο συγγραφέας τονίζει ότι οι πολλές ανα­φορές του Ωσηέ στην πρώιμη ιστορία του Ισραήλ σε σχέση με τους άλ­λους προφή­τες Αμώς, Μιχαία, Πρωτοησαϊα και Ιερεμία, δείχνουν πόσο οδυνη­ρές ήταν οι συνθήκες στο βορρά και πόσο μεγαλύτερη σημασία είχαν οι ιστο­ρικές παρα­δό­σεις στο βόρειο Ισραήλ απ’ ότι στο νότιο. Στο δεύτερο τμήμα, ο Ιω. Μούρ­τζιος εξετάζει την παράδοση της Εξόδου στην αιχμα­λω­σια­κή και υστερο-μεται­χμα­λωσιακή προφητεία δηλ. στον Ιεζεκιήλ, το Δευτεροησαϊα, τον Τριτοησαϊα, το Βαρούχ.

            Στα γενικά συμπεράσματα του ο συγγραφέας τονίζει ότι η παράδοση της εξόδου έχει έντονα θεολογικό χαρακτήρα, ο οποίος επηρέασε πολλαπλά όλα τα κείμενα της Π.Δ. και ειδικότερα τα προφητικά, περνώντας παράλληλα και στα απόκρυφα, όπως δηλώνεται και από το παράρτημα του βιβλίου όπου ο συγγραφέας παρουσιάζει την επίδραση της παράδοσης της εξόδου στα Ιω­βη­λαία, τον Αιθιοπικό Ενώχ, την Ανάληψη του Μωυσέως και τη Συραϊκή Απο­κάλυψη του Βαρούχ.  Σύμφωνα με το συγγραφέα η εκκλησία είναι από τη φύ­ση της κοινωνία εξόδου. Με τη ζωή, τη διδασκαλία, την πίστη της στην ανά­στα­ση φαίνεται ότι η  φύση της εκκλησίας είναι να βρίσκεται συνεχώς σε μια έξο­δο μέσα στο γίγνεσθαι της ιστορίας.

            Το βιβλίο κλείνει με πίνακα ονομάτων και θεμάτων, πίνακα βιβλικών χωρίων, εκτενή για το θέμα βιβλιογραφία, περίληψη στα αγγλικά και  παράρ­τημα.