Γεωργίου Ι. Μαντζαρίδη, εκδ. Π. Πουρναρά, Θεσσαλονίκη, 1997, σσ. 187.

           Του βιβλίου προτάσσεται πρόλογος και εισαγωγή. Στο πρώτο κεφάλαιο διαπραγματεύεται τον βίο και την θεολογία του Γέροντος Σοφρωνίου, τον οποίο και αναδεικνύει ως τον θεολόγο της «υποστατικής αρχής», δηλαδή της αρχής του προσώπου, η οποία βρίσκεται στο επίκεντρο της θεολογίας του. Στο δεύτερο κεφάλαιο, μέσα από τη βιβλική, πατερική και αγιολογική γραμματεία, οι θείες εντολές παρουσιάζονται όχι ως ρηματικές διατυπώσεις αλλά ως ενεργός αποκάλυψη του Θεού στην Ιστορία.

            Οι σχέσεις θεολογικής επιστήμης και επιστημονικής θεολογίας αναλύονται στο τρίτο κεφάλαιο, όπου γίνεται διάκριση μεταξύ θεολογίας ως εμπειρίας του ακτίστου, η οποία έχει προσωπικό χαρακτήρα, και ακαδημαϊκής επιστημονικής θεολογίας, η οποία ακολουθεί την αντικειμενική επιστημονική μεθοδολογία και αφορά γνώση του κτιστού. Το τέταρτο κεφάλαιο εξετάζει το διογκωμένο στην εποχή μας πρόβλημα του φονταμενταλισμού και διερευνά δυνατότητες υπέρβασής του, με βάση τις προϋποθέσεις της Ορθόδοξης παράδοσης. Στο πέμπτο κεφάλαιο εξετάζονται τα δύο αγιολογικά έργα του αγίου Φιλοθέου Κόκκινου για τους «δια Χριστόν σαλούς» όσιο Νικόδημο τον Νέο και άγιο Σάββα τον Νέο, ενώ αγιολογικό είναι και το θέμα του έκτου κεφαλαίου, το οποίο εστιάζεται στους νεομάρτυρες.

            Το θέμα του έβδομου κεφαλαίου είναι «Το πνεύμα του μοναστηριακού Τυπικού» και εξετάζει τη θεσμική οργάνωση της καθημερινής ζωής των μοναχών η οποία ευνοεί την χαρισματική ζωή της προσευχής. Με τον Μοναχισμό ασχολούνται και τα τρία επόμενα κεφάλαια του βιβλίου. Το όγδοο εξιστορεί «Τα πνευματικά κινήματα του ορθοδόξου Μοναχισμού κατά τη δεύτερη χιλιετία», αρχίζοντας από τον Συμεών τον Νέο Θεολόγο, το Ησυχαστικό κίνημα και τη διάδοσή του σε όλο τον Ορθόδοξο κόσμο και συνεχίζοντας με το φιλοκαλικό κίνημα των Κολλυβάδων στην Ελλάδα και τη Ρωσία, όπου και ο θεσμός των Στάρετς και το κίνημα που προκλήθηκε από τη διαμάχη ονοματολατρών και ονοματομάχων.

            Στο ένατο κεφάλαιο, με θέμα τον μοναχισμό και τη σύγχρονη αποστολή της Εκκλησίας, το μοναστικό ήθος αναδεικνύεται ως δείκτης πορείας για σύνολη την εκκλησιαστική ζωή, αλλά και για κάθε πιστό προσωπικά, ενώ στο τελευταίο δέκατο κεφάλαιο τονίζεται η πραγματική και συμβολική επίδραση του αγιορείτικου ιδιαίτερα μοναχισμού στη ζωή της Εκκλησίας, κάνοντας και εκτεταμένες στατιστικές αναφορές.