~ Orthodox Theological Digital Library I.M.D. ~

Σύναξη, Από τη Βαβέλ στην Πεντηκοστή: Ενότητα και Διαφορετικότητα στη ζωή της Εκκλησίας, τχ. 76 (2000), σσ. 129.

            Το 76ο τεύχος της Σύναξης έχει ως κεντρική θεματική του τη σχέση Ενότητας και Ποικιλίας στη φύση της Εκκλησίας και τη ζωή της. Υπό το πρίσμα της Πεντηκοστής τα κείμενα του τεύχους προσπαθούν να ανιχνεύσουν το νόημα αυτής της σχέσης μέσα σε ένα κόσμο που εξιδανικεύεται η διαφορά και σε ένα εκκλησιαστικό σώμα που πολλές φορές επιδιώκεται ο ολοκληρωτισμός στο όνομα της ενότητας.

             Πρώτο κείμενο του τεύχους είναι η μελέτη του Μητροπολίτη Περγάμου Ιωάννη. Ο συγγραφέας περιγράφει το πως ο εκκλησιαστικός τρόπος ύπαρξης

δεξιώνεται την ετερότητα σε αντίθεση με την πεπτωκυία ύπαρξη όπου η διαφορά και η ετερότητα γίνονται αφορμή για διαίρεση. Η εκκλησιολογία και η προσωποκεντρική  θεώρηση είναι οι χώροι όπου αναπτύσσεται μια θεολογία της κοινωνίας των ετεροτήτων από τον συγγραφέα.

            Το δεύτερο κείμενο είναι του Επίσκοπου Βρανιτσέβου Ιγνάτιου και έχει ως θέμα του την εξέταση της Συνοδικότητας ως εμπειρία της Ορθόδοξης Εκκλησίας σε διάφορα επίπεδα. Το κείμενο προσπαθεί να απαντήσει στα εξής ερωτήματα: Σε τι συνίσταται η Συνοδικότητα της Εκκλησίας; Από που αυτή απορρέει; Ποιος είναι ο ρόλος της Συνοδικότητας στην πραγμάτωση και τη φανέρωση της εκκλησιαστικής ενότητας τόσο σε τοπικό όσο και σε  παγκόσμιο επίπεδο;

Το κείμενο που ακολουθεί είναι μία μελέτη του Π. Νέλλα για το ζήτημα της σύγκλησης της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου της Ορθοδόξου Εκκλησίας. Ο συγγραφέας κατορθώνει με την μελέτη του να αναδείξει θεολογικά κριτήρια:για την αυθεντική συγκρότηση του εκκλησιαστικού σώματος και την ζωοποιό του σχέση με τον κόσμο, για την περιχώρηση συνοδικότητος και εκκλησιαστικής καθημερινότητας, για την σχέση μεταξύ κοινωνικής πραγματικότητας και θεολογίας, για τη διελκυνστίδα θεσμού και χάριτος.

            Το τεύχος συνεχίζεται με δύο μικρά κείμενα. Το πρώτο είναι του Αρχιμανδρίτη Μ. Κυρίτση και αναφέρεται στον διπλό πειρασμό του συγκρητισμού και της σύγκρουσης που καραδοκούν στην εκκλησιαστική ζωή λόγω της ποικιλίας των θεολογικών φωνών εντός αυτής. Το δεύτερο κείμενο είναι του π. Μ. Καρδαμάκη ο οποίος ασκεί κριτική στο φαινόμενο του «Γεροντισμού», ενός φαινομένου που θρησκοποιεί και ηθικοποιεί την  πίστη της Εκκλησίας, διαιρεί και ομαδοποιεί τα μέλη του εκκλησιαστικού σώματος, και συνεπάγεται την καταστροφή της ενότητας και την αχρήστευση του σκοπού των εκκλησιαστικών κλήσεων και χαρισμάτων.

            Το έκτο κατά σειρά κείμενο είναι του Σ. Γιαγκάζογλου και αναφέρεται στην έριδα δύο σημαντικών θεολόγων του 20ου αιώνα του π. Γ. Φλωρόφσκυ και του Β. Λόσκυ. Η έριδα αυτή αφορούσε μια διχογνωμία ως προς το ιδιαίτερο περιεχόμενο και τη θέση της Χριστολογίας και της Πνευματολογίας στην Εκκλησιολογία, το λεγόμενο πρόβλημα των «δύο οικονομιών».

            Το προτελευταίο κείμενο είναι του π. Ι. Μάγιεντορφ. Στο κείμενο αυτό ο συγγραφέας αναπτύσσει τις διάφορες χρήσεις των όρων «καθολικός» και «καθολικότητα» μέσα στην ζωή της Εκκλησίας και στην αυτοσυνειδησία της. Τελευταίο κείμενο του αφιερώματος είναι του Θ. Παπαθανασίου το οποίο έχει παρόμοια προβληματική με το προηγούμενο κείμενο. Ο συγγραφέας προσπαθεί να φωτίσει τους  όρους  «καθολικός» και «καθολικότητα» μέσα απο την προοπτική της ιεραποστολής. Παράλληλα διακρίνει και εξηγεί την έννοια της καθολικότητας στον χώρο και την έννοια της καθολικότητας στον χρόνο στη σημερινή εποχή. 

            Εκτός της κεντρικής θεματικής υπάρχει και μία μεθοδολογική μελέτη για τη θεολογία του Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά από τους Χ. Τερέζη και Γ. Παναγόπουλου. Πιο συγκεκριμένα στην μελέτη αυτή γίνεται μια ανάλυση της έννοιας της θεότητας στην πραγματεία του Αγίου Γρηγορίου Περί θείων ενεργειών.

            Το τεύχος συμπληρώνεται από τις μόνιμες στήλες του περιοδικού Ορθόδοξος κόσμος , Διάλογος με τους αναγνώστες και Το βιβλίο.

Σύναξη, Ανθρώπινη σεξουαλικότητα, τχ. 77 (2001), σσ. 113.

Το 77^ο τεύχος της Σύναξης έχει ως κεντρικό αντικείμενο σπουδής και μελέτης την ανθρώπινη σεξουαλικότητα. Όλα τα κείμενα του αφιερώματος αναμετρόνται με το ερώτημα πόσα πραγματικά καινή είναι η εν Χριστώ ζωή αν δεν είναι για τον πουριτανισμό σκάνδαλο και για την ελευθεριότητα μωρία;Το αφιέρωμα περιλαμβάνει οκτώ κείμενα.

Πρώτο κείμενο του αφιερώματος είναι του Σ. Φωτίου. Στο κείμενο αυτό αναπτύσσεται μέσα από μια θεολογική οπτική η σχέση των δύο φύλων σε τρία στάδια. Το πρώτο στάδιο είναι η σχέση τους κατά την δημιουργία, το δεύτερο είναι το στάδιο της πτώσεως και τέλος το στάδιο που εισερχόμαστε με την σάρκωση του Χριστού.

Το επόμενο κείμενο είναι του Ι. Καραβιδόπουλου και έχει θέμα την αντιμετώπιση της σεξουαλικότητας σε γνωστικές αιρέσεις των πρώτων αιώνων του Χριστιανισμού, αντιμετώπιση που διαφαίνεται μέσα από την μελέτη των απόκρυφων χριστιανικών κειμένων. Ο συγγραφέας αναδεικνύει την απόκλιση των αιρετικών διδασκαλιών από την διδασκαλία της Εκκλησιάς  τόσο προς την κατεύθυνση της ακολασίας όσο και προς την κατεύθυνση της κατάπνιξης του ερωτικού στοιχείου.

Το τρίτο κατά σειρά κείμενο είναι του Δ. Μόσχου και αναφέρεται στην φαινόμενο του εγκρατισμού κατά την ύστερη αρχαιότητα και πως αυτό το φαινόμενο επηρέασε τον Χριστιανισμό. Στο πρώτο μέρος της μελέτης παρουσιάζεται η συνολική στάση της ύστερης αρχαιότητας απέναντι στο σώμα  σε επίπεδο θεωρίας και λαϊκής πρακτικής. Στο δεύτερο μέρος διερευνάται η εξέλιξη του εγκρατισμού μέσα στην χριστιανική σκέψη χρησιμοποιώντας το παράδειγμα της ερμηνείας της παρθενίας ως τελετουργικής καθαρότητας.

Η μελέτη που ακολουθεί ανήκει στον  David . C.  Ford   και αναφέρεται στις διαφορές που υπάρχουν όσο αναφορά την αντιμετώπιση της ανθρώπινης σεξουαλικότητας μεταξύ των Πατέρων της Δυτικής και Ανατολικής Εκκλησίας των πρώτων τεσσάρων αιώνων του Χριστιανισμού. Ο συγγραφέας παρουσιάζει με λεπτομέρειες και με αναφορά στις πρωτότυπες πηγές τις απόψεις των σημαντικότερων Πατέρων και καταλήγει στο συμπέρασμα ότι υπάρχει μια πεντακάθαρη διαφορά που δεν είναι ασήμαντη.

Το κείμενο το αμέσως επόμενο είναι του π. Π. Παπαγεωργίου. Ο συγγραφέας μελετάει τα συγγράμματα του Αγίου Χρυσοστόμου κατά χρονική σειρά και έχει ως σκοπό να εντοπίσει την πιθανή εξέλιξη της σκέψης του Αγίου αναφορικά με τον γάμο και τον μοναχισμό. Ο συγγραφέας δείχνει ότι ο Άγιος κατάφερε να δώσει μια θεολογία του γάμου ασκητική, στην οποία ο γάμος μετατρέπεται σε πεδίο άσκησης των αρετών και ειδικότερα της αγάπης.

Το κείμενο του π. Α. Μέσκου είναι μια προσπάθεια αναστοχασμού της βιβλικής και Πατερικής θεολογίας σε σχέση με την  σεξουαλική φύση των πρωτοπλάστων. Μέσα από αυτόν τον αναστοχασμό αναδεικνύονται οι αντιφάσεις αυτής της θεολογίας και η διαλεκτική της σχέση με τα ζητήματα που θέτει η σύγχρονη επιστημονική σκέψη.

Το προτελευταίο κείμενο του αφιερώματος είναι ένα σύντομο κείμενο του π. Φ. Φάρου  για τον έρωτα ως αυτοαναλωτικό πάθος, πάθος του ανθρώπου για τον άλλο. Ο συγγραφέας δίνοντας αυτόν τον ορισμό στον έρωτα κάνει κριτική σε αντιλήψεις που εξουσιαστικά και κατασταλτικά στρέφονται ενάντια στον έρωτα και οδηγούν στην διαστρέβλωση του ή στην στείρα και ομοιότυπη αναπαραγωγή του.

Τελευταίο κείμενο του αφιερώματος είναι η μελέτη του Π. Σκαλτσή, στην οποία ο συγγραφέας αναπτύσσει την θεολογική ερμηνεία των ευχών και των κανόνων που αναφέρονται σε διάφορες φυσικές λειτουργίες της γυναίκας όπως η λοχεία. Η ερμηνεία αυτή παρουσιάζεται μέσα από την διάκριση καθαρού και ακάθαρτου και την εξέλιξη αυτής από την Παλαιά στην Καινή Διαθήκη και μέσα από την διάκριση παλαιού και νέου με άξονα το μυστήριο της Βαπτίσεως και της εισόδου του ανθρώπου στην ζωή της Εκκλησίας.

Στο τεύχος περιλαμβάνεται και ένα κείμενο μικρό του Μ. Καράση το οποίο έχει θέμα την δυνατότητα θεμελίωσης παράλληλα με την βιοηθική και ενός αυτοτελούς  νομικού κλάδου του κλάδου της βιονομίας. Αυτός ο κλάδος θεμελιώνεται σύμφωνα με τον συγγραφέα στην οντολογική διάκριση μεταξύ του ατόμου και του προσώπου και δίνει δύο παραδείγματα θεμελίωσης και εφαρμογής της μεθόδου της βιονομίας στο πεδίο της τεχνητής γονιμοποίησης και στο πεδίο της κλωνοποίησης.

Το τεύχος κλείνει με μικρά κείμενα στην στήλη Ορθόδοξος Κόσμος και με τις μόνιμες στήλες Διάλογος με τους αναγνώστες και Το Βιβλίο.   

Σύναξη, Αποστολή και Ιεραποστολή στην εποχή της Παγκοσμιοποίησης, τχ. 78 (2001), σσ. 127.

            Το 78^ο τεύχος της Σύναξης έχει ως θέμα αφιερώματος την ιεραποστολή με κεντρικό στόχο να ψηλαφίσει το ερώτημα περί των κριτηρίων της ιεραποστολικής παράδοσης και κατά πόσο αυτά κριτήρια σαρκώνονται σήμερα στην ζωή της εκκλησίας. Το αφιέρωμα είναι τριμερές: το πρώτο μέρος είναι κάποια μελετήματα, το δεύτερο μέρος μαρτυρίες από την ιεραποστολική πράξη και το τρίτο μέρος απαντήσεις από ανθρώπους που εργάζονται σε ιεραποστολικό πεδίο πάνω σε ένα ερώτημα που τους έθεσε η Σύναξη.

            Το πρώτο κείμενο είναι του Θ. Παπαθανασίου. Θέμα του είναι η κατάδειξη του διχασμού της φύσεως της Εκκλησίας από το θεμελιακό δίπολο της «Αποστολή» -«Ιεραποστολή». Ο συγγραφέας καταδεικνύει ότι αποστολή της Εκκλησίας είναι η πρόσκληση των δεδομένων του ανθρώπου στο Σώμα της και ο προσανατολισμός τους στην εσχατολογική Βασιλεία. Αντιθέτως ο όρος ιεραποστολή πολλές φορές ταυτίζεται με μια πατερναλιστική, φολκλορική και αυτοδοξαστική κατανόηση της Ιεραποστολής ως πολιτογράφησης των «αγαθών αγρίων» στην ελληνοορθοδοξία.

            Το επόμενο κείμενο είναι του ιερομόναχου Αντωνίου Ρωμαίου και αναφέρεται στα χαρακτηριστικά που συγκροτούν την ιεραποστολική διακονία της κάθε τοπικής Εκκλησίας. Μέσα σε αυτά τα χαρακτηριστικά σύμφωνα με τον συγγραφέα βρίσκουμε πρόσφορο έδαφος για την αυτογνωσία της Εκκλησίας και τη βελτίωση της εν Χριστώ υπόσταση της.

            Το τρίτο κατά σειρά μελέτημα είναι του αρχιμανδρίτη Αμβρόσιου Ζωγράφου στο οποίο γίνεται μια λεπτομερή εξέταση και ανάλυση των μορφωτικών και θεολογικών προϋποθέσεων των ανθρώπων που μετέχουν σε μια ιεραποστολή. Δίνεται μεγάλη σημασία στους παράγοντες προσέγγισης των άλλων πολιτισμών με κεντρικό παράγοντα την γλώσσα επικοινωνίας και τρόπο προετοιμασίας ή αλλιώς όπως το ονομάζει ο συγγραφέας στην ιεραποστολή του ιεραπόστολου.

            Στο μελέτημα που ακολουθεί η Ε. Βουλγαράκη-Πισίνα εξετάζει μια άλλη διάσταση της ιεραποστολής που είναι η σχέση της με τον μοναχισμό. Η σχέση αυτή εξετάζεται μέσα από το πρίσμα του δίπολου έρημος και κοινωνία ενώ στο μεγαλύτερο μέρος της μελέτης παρουσιάζεται πώς  η σχέση μοναχισμού και ιεραποστολής πήρε σάρκα και οστά στην ζωή του Αγίου Ιωάννη του Χρυσοστόμου.

            Τα επόμενα δύο κείμενα αναφέρονται σε δύο παραδείγματα ιεραποστολών. Το πρώτο κείμενο του π. Κ. Στρατηγόπουλου αναφέρεται στο παράδειγμα του Κογκό. Ο συγγραφέας παρουσιάζει το ζήτημα της σαρκώσεως του Χριστού μέσα σε μία χώρα με πολλές γλώσσες και πολλές φυλές, θέτοντας ως βασικό εργαλείο κατανόησης την επιστημονική προσέγγιση της εθνοιστορίας. Το δεύτερο κείμενο είναι του Σ. Παπαλεξανδρόπουλου και αναφέρεται στο παράδειγμα της δύσκολης υποδοχής του χριστιανισμού στις χώρες της Άπω Ανατολής και ειδικότερα στην Ιαπωνία. Ο συγγραφέας εξηγεί αυτήν την δυσκολία τόσο με πολιτισμικούς λόγους(ιδιότυπη θρησκευτικότητα της περιοχής) όσο και με ιστορικούς λόγους αφού η χριστανική πίστη θεωρήθηκε ως θρησκεία του δυτικού πολιτισμού.

            Το πρώτο μέρος του αφιερώματος ολοκληρώνεται με ένα μελέτημα  του  Π. Βασιλειάδη. Στο μελέτημα αυτό επιχειρείται μια παρουσίαση των προκλήσεων που εμφανίζονται για την ορθόδοξη ιεραποστολή στην σύγχρονη εκκοσμικευμένη και μετανεωτερική εποχή. Ο συγγραφέας με εμβρίθεια και σαφήνεια παρουσιάζει τις εξελίξεις στο χώρο της ιεραποστολής παγκοσμίως, κατά την διάρκεια του 20^ου αιώνα. Στο τέλος του μελετήματος παραθέτει και κάποιες προτάσεις για την ορθόδοξη ιεραποστολή που συνοψίζονται στους εξής πέντε εγχειρήματα: από-ιδιωτικοποίηση, από-τοπικισμό, από-δογματισμό, απ-ελευθέρωση και από-πατριαρχία.

            Το δεύτερο μέρος του αφιερώματος περιλαμβάνει τρία κείμενα μαρτυρία για το γεγονός της ιεραποστολής σε ξένες χώρες. Η πρώτη μαρτυρία είναι του Μητροπολίτη Κένυας Μακάριου Τηλλυρίδη  σε σχέση με το ζήτημα της μετάφρασης των λειτουργικών κειμένων και του Ευαγγελίου στις γλώσσες και τις τοπικές διαλέκτους των διαφόρων φυλών στην Κένυα. Η δεύτερη μαρτυρία είναι του Ηγούμενου της Ι. Μονής Οσίου Γρηγορίου Αγίου Όρους Αρχιμανδρίτη Γεώργιου σε σχέση με την προσφορά αγιορειτών μοναχών στην ορθόδοξη ιεραποστολή και ιδιαιτέρως δύο μοναχών της μονής του Οσίου Γρηγορίου, του μακαριστού π. Κοσμά Γρηγοριάτη και του π. Μελέτιου  Γρηγοριάτη. Η τρίτη μαρτυρία ανήκει στον Ι. Λάππα και περιγράφεται η εμπειρία που αποκόμισε ο συγγραφέας όταν κλήθηκε να διδάξει ορθόδοξη θεολογία στην Αλβανία και στην Νότια Κορέα.

            Το τρίτο μέρος του αφιερώματος περιλαμβάνει τις απαντήσεις που δόθηκαν από τρεις ανθρώπους σε ερώτημα που τέθηκε από την Σύναξη σχετικά με την σχέση της Ορθόδοξης Εκκλησίας με τα δεδομένα του κάθε εγχώριου πολιτισμού στον οποίο απευθύνεται. Απαντήσεις δόθηκαν από τον Επίσκοπο Νιγηρίας Αλέξανδρο, από τον π. Μιχαήλ Ολέσκα που δραστηριοποιείται στην Αλάσκα και από την μοναχή Νεκταρία που ασκεί ιεραποστολική δράση στην Ινδία.

            Το τεύχος συμπληρώνεται με τις μόνιμες στήλες του Διάλογος με τους αναγνώστες και Το βιβλίο.