~ Orthodox Theological Digital Library I.M.D. ~

Δόικος Δαμιανός, Ο Αγαθάγγελος ως προφητικόν αποκαλυπτικόν έργον και το μήνυμά του, «Μνήμη 1821», Επιστημονική Επετηρίδα Θεολογικής Σχολής ΑΠΘ, 1971.

            Ο Δαμιανός Δόικος στη μελέτη αυτή, η οποία αποτελεί τμήμα του ευρύτερου αφιερώματος της Θεολογικής Σχολής ΑΠΘ για τον πανηγυρισμό του 1821, ασχολείται με το θέμα του Αγαθάγγελου, τα προφητικά και αποκαλυπτικά στοιχεία καθώς και το μήνυμά του.       

            Ο συγγραφέας στη σύντομη εισαγωγή του αναφέρεται  στις ιστορικές συνθήκες που οδήγησαν στην ανάγκη εμφάνισης χρησμολογιών και καλλιέργησαν το πνεύμα και την ελπίδα για την ελευθερία. Στην κατηγορία αυτή ανήκε και ο Αγαθάγγελος, ο οποίος άσκησε βαθιά επίδραση όχι μόνο στο ηθικό του υπόδουλου γένους αλλά και στους εθνικούς οραματισμούς των ελεύθερων Ελλήνων. Ο συγγραφέας παρουσιάζει συνοπτικά τη γλώσσα, τη  δομή, το περιεχόμενο και την πατρότητα του έργου.

            Στην πρώτη ενότητα ο συγγραφέας ασχολείται με τον Αγαθάγγελο ως προφητεία, δίνοντας αρχικά την έννοια της προφητείας στην Παλαιά Διαθήκη και συγκρίνοντας την με τα προφητικά στοιχεία του Αγαθάγγελου. Ο συγγραφέας καταλήγει ότι παρά τα κάποια προφητικά στοιχεία που υπάρχουν στο έργο, αυτό δε μπορεί να χαρακτηριστεί ως γνήσια προφητεία.

            Στη δεύτερη ενότητα ο συγγραφέας μελετά τον Αγαθάγγελο ως Αποκάλυψη. Αφού δίνει τον ορισμό της βιβλικής αποκάλυψης στη συνέχεια συγκρίνει τα βιβλικά αποκαλυπτικά στοιχεία με τα αποκαλυπτικά του έργου και καταλήγει ότι η αποκάλυψη παρουσιάζεται κατά πολύ πλουσιότερη της προφητείας στον Αγαθάγγελο.

            Ο συγγραφέας στην τελευταία ενότητα που αφορά το αγαθαγγελικό μήνυμα υποστηρίζει ότι αυτό είναι θρησκευτικό και εθνικό. Το έργο, βέβαια,  δεν περιέχει τόσα ιστορικά δεδομένα ώστε να θεωρείται ή να δικαιολογείται πλήρως ο χαρακτηρισμός του ως «εθνικού ευαγγελίου».

            Το άρθρο συνοδεύεται από φωτογραφίες εξώφυλλων του έργου και χειρογράφων του.

Βασιλειάδης Β. Πέτρος, Επίκαιρα αγιογραφικά θέματα. Αγία Γραφή και Ευχαριστία, σειρά «Βιβλική Βιβλιοθήκη» αρ. 15, εκδόσεις Π. Πουρναρά, Θεσσαλονίκη 2000, 168 σσ..

            Στον παρόντα τόμο ο Πέτρος Βασιλειάδης έχει συγκεντρώσει δεκατέσσερις μελέτες του. Οι δεκατρείς αποτελούν σχολιασμό συγκεκριμένων χωρίων από διάφορα βιβλία της Κ.Δ., με κοινό στοιχείο την προοπτική της ευχαριστιακής θεολογίας χωρίς όμως να περιορίζονται μόνο στην ευχαριστιολογία, καθώς καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα θεολογικών θεμάτων, όπως την εκκλησιολογία, την πνευματολογία, την εσχατολογία, την κοινωνική ηθική, την κοσμολογία, την ιεραποστολή. Αυτών προηγείται μια εισαγωγική μελέτη για τη σχέση ανάμεσα στον πρωτογενώς καταγεγραμμένου λόγου του Θεού, την Αγία Γραφή δηλαδή, και της πρωτογενούς εμπειρίας της Εκκλησίας, της Ευχαριστίας.

            Τα καινοδιαθηκικά χωρία σχολιάζονται μέσα από ένα τετραμερές ερμηνευτικό σχήμα. Αρχικά επιχειρείται η αναζήτηση της αυθεντικής γραφής του χωρίου. Ακολούθως, προσδιορίζεται το πλαίσιο μέσα στο οποίο τοποθετείται, στη συνέχεια παρέχονται οι αναγκαίες φιλολογικές, ιστορικές και ερμηνευτικές πληροφορίες και παρατηρήσεις, και τέλος επιχειρείται μια δυναμική προέκταση στη σύγχρονη πραγματικότητα.

            Με το σχήμα αυτό αναλύεται το Ματ. 28,19 και η θεώρηση της ιεραποστολής από την Ορθοδοξία, τα Μαρκ. 3,28-29 και Λουκ. 3,16, στα οποία αναζητείται η απαρχή, το νόημα και η σημασία της πνευματολογίας, το Ιω. 6,56 για την ορθή κατανόηση του μυστηρίου της Ευχαριστίας, το Ρωμ. 13,1 όπου διαπραγματεύεται το ζήτημα των σχέσεων Εκκλησίας και Πολιτείας, το Α΄ Κορ. 12,27 όπου εκφράζεται η χαρισματική αντίληψη για την Εκκλησία, το Β΄ Κορ. 8,9 στο οποίο η δογματική διδασκαλία αποτελεί την τεκμηρίωση της ηθικής διδασκαλίας, τα Γαλ. 5,1 και Β΄ Θεσ. 2,15 για την δυναμική και όχι στατική αντίληψη της παράδοσης, το Εφ. 2,14 για το πραγματικό νόημα της ειρήνης, το Κολ. 1,19-20 για τις παγκόσμιες και κοσμικές διαστάσεις της σωτηρίας, το Εβρ. 13,8 που αναφέρεται στην εσχατολογική διάσταση και κατανόηση του μυστηρίου της Εκκλησίας, το Ιακ. 5,16 που αποτελεί την ουσία του μυστηρίου της μετάνοιας, και τέλος τα Αποκ. 1,1 και 22,6 για την σχέση ιστορίας και ουράνιας λειτουργίας.

π. Ιωάννης Σκιαδαρέσης, Η Αποκάλυψη του Ιωάννη. Ερμηνευτικά και θεολογικά Μελετήματα Α΄, Θεσσαλονίκη: εκδόσεις Πουρνάρα, 2005, σελ.213.

            Το βιβλίο αποτελεί συλλογή τεσσάρων άρθρων με θέμα ερμηνευτικά και θεολογικά προβλήματα της Αποκάλυψης του Ιωάννη.

            Η πρώτη εργασία έχει τίτλο: «συντακτικές ετερότητες στο κείμενο της Απο­κά­λυ­ψης του Ιωάννη και εκλογικεύσεις τους στη χειρόγραφη παράδοση». Ο συγγραφέας εξετάζει την ιδιορρυθμία της γλώσσας και της σύνταξης της Αποκάλυψης, κάνοντας αναφορά στα ειδικά γλωσσικά «σφάλματα» της, αναλύει τις διαφορές στη χειρόγραφη παράδοση και τέλος κάνει αποτίμηση όλων αυτών των ιδιαιτεροτήτων του κειμένου.

            Η δεύτερη μελέτη ασχολείται με τη σχέση Αποκάλυψης και Γένεσης. Αξιόλογες εργασίες, ξένων κυρίως ερευνητών, έδειξαν ότι η Αποκάλυψη, τόσο στο περιεχόμενο όσο και στα εκφραστικά της μέσα, έχει μεγάλη συγγένεια προς την παλαιοδιαθηκική και αποκαλυπτική (βιβλική και εξωβιβλική) γραμ­μα­τεία. Ο συγγραφέας αναλύοντας παράλληλα κείμενα των δύο βιβλίων καταλήγει ότι χρησιμοποιώντας η Αποκάλυψη σχήματα και σύμβολα της Γένεσης, αλλά και υπερβαίνοντας τα δεδομένα της, προβάλλει οραματικά τη ζωή των εσχάτων ως τέλεια  πραγμάτωση εν Χριστώ όχι μόνο αυτών που δεν πραγματώθηκαν μέσα στον κήπο της Εδέμ αλλά και «περισσόν».

            Στην τρίτη μελέτη ο συγγραφέας ασχολείται με τη σχέση της Αποκάλυψης με το Γνωστικισμό ή καλύτερα με τον αντιγνωστικό της χαρα­κτήρα. Ο συγραφέας αναλύει όλες εκείνες τις αναφορές της Αποκάλυψης που φαίνεται να αποτελούν επιχειρήματα κατά του Γνωστικισμού και υποστηρίζει ότι σύμφωνα με τη μελέτη των πηγών, η αντιπαράθεση ανάμεσα στο Γνωστικισμό και τον Χριστιανισμό θα πρέπει να ήταν ιδεολογική και μην έγιναν οι Γνωστικοί πρωτουργοί ή άμεσοι ηθικοί αυτουργοί στη θανάτωση χριστιανών.

            Η τελευταία ενότητα έχει τον τίτλο  «Αποκάλυψη του Ιωάννη και Πνευματικότητα» και όπως από την αρχή δηλώνει ο συγγραφέας στόχο έχει να υποδείξει τους τομείς εκείνους στους οποίους το βιβλίο της Αποκάλυψης επέδρασε ή μπορεί να επιδρά διαχρονικά τόσο στη σκέψη όσο και στη ζωή των πιστών, συμβάλλοντας στην πνευματικότητά τους.

            Το βιβλίο κλείνει με πίνακα χωρίων από βιβλικά και εξωβιβλικά αρχαία ελληνικά, ιουδαϊκά και χριστιανικά κείμενα.